In een rubriek van een tijdschrift kom ik een ingezonden vraag van een moeder tegen. Ze vraagt hoe ze haar tienerkind kan motiveren om huiswerk te maken. De reacties van andere ouders variëren van loslaten tot strikter toezicht houden, waarbij sommigen een tussenweg voorstellen.
Volgens mij is elke actie op dit moment wat aan de late kant. Tieners bevinden zich namelijk in een fase waarin ze hun eigen identiteit als individu ontwikkelen. Te strakke controle kan leiden tot het smeden van een persoonlijkheid die voornamelijk is gevormd door de ouders, wat mogelijk niet authentiek is voor het kind zelf. Aan de andere kant kan toegeeflijkheid waarschijnlijk ook onomkeerbare gevolgen hebben voor de rest van het leven van het kind. Het kind moet later dan waarschijnlijk nog vele omwegen bewandelen om zijn of haar ware zelf terug te vinden. Een oplossing in het midden lijkt inderdaad beter. Dit vereist echter extra geduld en inspanning van de ouders, omdat de opvoedingsaanpak moet worden aangepast. Bovendien worden tieners meer blootgesteld aan de invloeden van hun externe omgeving. Alle anderen hebben meer invloed op het kind, zowel positief als negatief. Kortom, als de opvoeding niet tijdig wordt aangepakt, kan dit meer energie en tijd kosten later.
Eens stuitte ik op een Instagram-account waar fragmenten worden gepost van interacties en dialogen tussen een moeder en haar kinderen. De twee jongens, van ongeveer 9 en 12 jaar oud, hebben een Franse vader en een Chinese moeder uit Hong Kong. Ze wonen in China. Het is boeiend om te zien hoe ze Frans met hun vader spreken, Kantonees met hun moeder en af en toe wat Mandarijn. Daarnaast zijn ze bedreven in Engels. De ouders communiceren onderling namelijk in het Engels. De Franse vader komt alleen in beeld wanneer het over koken en eten gaat, terwijl de moeder zich voornamelijk richt op de opvoeding van de kinderen. Veel van de opnames draaien om de 9-jarige jongen, die vaak vragen heeft en emotioneel reageert op wat hij dagelijks meemaakt. De moeder begeleidt hem terwijl de camera draait. Het is duidelijk dat beide jongens erg intelligent en wijs zijn voor hun leeftijd. Ze hebben een scherp observatievermogen, zijn nieuwsgierig en kunnen hun gevoelens en gedachten goed onder woorden brengen. Hun algemene kennis en Chinese woordenschat zijn indrukwekkend. Ondanks hun wijsheid en slimheid, blijven ze natuurlijk kinderen en zorgen ze ook voor grappige momenten. Die 9-jarige jongen zei een keer dat hij veel van zijn moeder houdt, maar begrijpt bepaalde dingen van zijn vader niet. Dit komt mogelijk doordat de moeder, als primaire opvoeder, meer uitleg kan geven dan de vader.
Een van de filmpjes heeft bijvoorbeeld echt indruk op me gemaakt. De broers hadden ruzie omdat ze allebei een ander tv-programma wilden kijken. Hoewel ze niet arm zijn en meerdere tv's en apparaten in huis hebben, moeten ze het samen doen met één tv. Volgens de ene broer hield de andere zich niet aan de afspraak door 5 of 10 minuten langer door te gaan. De 9-jarige jongen huilde. De moeder vroeg waarom hij huilde en hij antwoordde dat zijn broer bleef doorgaan nadat hij hem twee keer had gevraagd te stoppen. De moeder begeleidde hen om samen tot een oplossing te komen. Ze zei: "Jullie kennen mijn regels. Als jullie er samen niet uitkomen als een team, bestaat de kans dat niemand meer televisie mag kijken; wat een situatie oplevert waar niemand iets aan heeft. Hoe gaan jullie dit onderling regelen, of ervoor te zorgen dat jullie iets van mij krijgen, als een team?" Voor de volgende dag bedachten de jongens twee maatregelen om escalatie naar hun moeder toe te voorkomen. De moeder probeert ook de jongere zoon te leren om op een gecontroleerde manier emoties te uiten. Ze zei: "Als je geëmotioneerd huilt, kun je niet goed uitleggen wat er aan de hand is. De anderen begrijpen je misschien niet, wat betekent dat je mogelijk onterecht gestraft wordt. Dan verlies je nog meer en heb je nog meer redenen om te huilen."
Ik denk dat mijn opvoedingsidealen sterk overeenkomen met die van de moeder op Instagram. Eigenlijk moet het opvoedingsproces al begonnen zijn voordat het kind de leeftijd van tiener bereikt. Ik heb het geluk gehad om als tante intensief betrokken te mogen zijn bij de opvoeding van mijn neefje en nichtje. Tijdens hun eerste levensjaren en gedurende hun basisschooltijd was ik vrij streng en corrigeerde ik hen wanneer er sprake was van ongepast denken of gedrag. Dit ging altijd gepaard met uitgebreide uitleg, zodat ze zelf konden nadenken en eventueel feedback konden geven. Tegelijkertijd geef ik ze het vertrouwen dat ik er altijd voor hen zal zijn, ongeacht wat er gebeurt. Ik nam hen mee naar diverse activiteiten die beschikbaar en passend waren voor hun leeftijd, zodat ze zoveel mogelijk konden zien en ervaren van wat er allemaal mogelijk is. Maar vooral om zich bewust te worden van de verandering in hun eigen innerlijke wereld wanneer ze zich in een bepaalde situatie bevinden. Het is namelijk belangrijk dat kinderen zichzelf leren kennen, ook in relatie tot hun omgeving.
Nadat de kinderen de tienerleeftijd bereikten, ben ik steeds meer een gelijkwaardige relatie met hen aangegaan. Ik heb hen aangemoedigd om vriendschappen te sluiten en de wereld op hun manier verder te ontdekken. Dit vertaalt zich ook in minder fysieke aanwezigheid van mij. Wij hoeven niet achter hun huiswerk aan te zitten; ze vragen zelf om extra hulp wanneer ze die nodig hebben. Ze hebben een redelijk besef van wat het inhoudt om eigen verantwoordelijkheid te dragen. Op een gegeven moment merkte mijn neefje van 19 op dat ik veranderd was. Ik ben nu niet meer zo streng. In werkelijkheid ben ik niet veranderd; ik beweeg mee met de ontwikkeling van de kinderen. De reden dat ik nu de vrijheid kan geven die ze nodig hebben, is omdat het fundament daarvoor tien jaar geleden al gelegd is. Mijn neefje en nichtje zijn dusdanig goed ontwikkeld dat, welke keuzes ze ook maken tijdens hun tienerjaren of later, ze nooit volledig de verkeerde kant op zullen gaan. Ze zullen nooit het punt bereiken waarop ik me grote zorgen moet maken, over bijvoorbeeld een extreem verkeerde beslissing of niveau van wangedrag. Of ze daadwerkelijk het maximale uit hun leven kunnen halen, hangt mede af van de keuzes die ze voor zichzelf maken. Op een dag zullen ze waarschijnlijk spijt hebben van gemiste kansen of adviezen die ze niet hebben opgevolgd. In ieder geval begrijpen ze dat ze verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen keuzes en dat ze de volgende keer anders kunnen handelen. Ik heb ze een solide basis gegeven, zodat ze beter voorbereid zijn op de uitdagingen, obstakels en tegenslagen die ze in hun volwassen leven tegen zullen komen.
Helaas kan ik dat niet zeggen van hun generatiegenoten in Nederland. Hier hoor ik een incident waarbij een paar jongeren klappen uitdelen in de metro. Daar lees ik nieuwsberichten waarin wordt gemeld dat anderen zomaar iemand neersteken. Dan heb ik het nog niet eens over andere criminele activiteiten en geweldsdelicten. Het concept van een "sin city" ontstaat wanneer een samenleving te sterk wordt beïnvloed door het kapitalisme. Ik ben opgegroeid in het 'sin city' Hong Kong. De "slechteriken" daar zijn echter zakelijk en professioneel; menselijke levens worden zo min mogelijk betrokken omdat hun doel geld is. Ik heb nog nooit gehoord van iemand die zomaar op straat wordt neergestoken. Zelfs zwervers die mentaal in de war zijn, doen zulke dingen niet. Maar in Nederland worden voorbijgangers zomaar aangevallen door jongeren. Politieagenten worden gewelddadig mishandeld, door groepen jongeren. In het nieuws lees ik ook over een tsunami aan meldingen van wangedrag in het onderwijs. Misschien willen we het niet onder ogen zien, maar er is serieus iets mis met Nederland.
Naast de ouders heeft ieder van ons bijgedragen aan de ontwikkeling van de jeugd in Nederland. De jeugd heeft onbewust opgepikt en geleerd hoe ze met hun medemensen moeten omgaan. We hebben negatieve invloeden uitgeoefend, of zijn onverschillig geweest in hun levensgebeurtenissen. Daarom krijgen we als samenleving alles terug.
Zonder een positieve emotionele investering te doen, zullen we de vruchten ervan niet kunnen plukken.
Reactie plaatsen
Reacties