Ik heb gemerkt dat het tv-programma Vandaag Inside regelmatig ongepaste opmerkingen of grappen bevat. Onlangs werd er bijvoorbeeld een opmerking gemaakt over een kamerlid van Ethiopische afkomst, dat opgroeide in een Friese woonplaats, waarbij werd gesteld dat hij niet namens Friezen kon spreken. De presentator zei dat hij de consequenties daarvan aanvaardde. Dit begrijp ik niet. Hoe gaat hij verantwoordelijkheid nemen voor de negatieve invloed op de meningen van miljoenen Nederlandse kijkers, en daarmee de vorming van de publieke opinie en ontwikkeling in de samenleving?
Voor mij is dit echt een treffend voorbeeld van de vooroordelen die sommige Nederlanders hebben. Hoewel ze misschien oprecht zijn, lijkt het alsof ze weinig hebben meegekregen van de diversiteit in het leven. Dergelijke opmerkingen kunnen echt pijnlijk zijn voor alle Nederlanders die niet hier zijn geboren, of die er anders uitzien dan de 'Hollanders'.
Wonen in een ander land dan waar je roots liggen, kan leiden tot een levenslange identiteitscrisis. Vooral voor mensen van gemengde afkomst, die door meerdere generaties met verschillende rassen vermengd zijn, kan het moeilijk zijn om hun 'ik' te vinden. Ik gebruik Surinamers als voorbeeld. Door de migratiegeschiedenis en multiculturele samenleving hebben veel Surinamers Afrikaans, Indiaans, Chinees, Indiaas, Indonesisch en/of Kaukasisch bloed in zich, waardoor hun typische eigenschappen niet in één hokje te plaatsen zijn. Zowel innerlijke als uiterlijke kenmerken van diverse rassen zijn terug te vinden in één persoon, wat het ook moeilijker maakt voor hen om zich te identificeren met individuen om hen heen. Het is al langer bekend dat niemand van ons slechts tot één of twee etnische groepen behoort. Daarom biedt het concept van 'nationaliteit' een oplossing. We worden gecategoriseerd op basis van landsgrenzen. Met ons paspoort kunnen we aantonen tot welk land we behoren. Dit zou ook moeten gelden voor iemand die zichzelf beschouwt als een Fries.
In mijn familie aan vaderskant blijft de etnische afkomst nog altijd 'puur', met mijn Chinese grootouders als basis. Maar deze puurheid begint te veranderen bij mijn generatie, aangezien ik half Chinees ben. De generatie na mij is vaak ook van gemengd ras, voornamelijk door ons verblijf in Nederland. Hierdoor zal de Chinese bloedlijn steeds meer vervagen in toekomstige generaties. Aan moederskant is de Vietnamese afkomst al een generatie eerder gemengd, door de migratiegeschiedenis van de VS en de betrokkenheid bij de Vietnamese oorlog. Zo heeft bijvoorbeeld een neef van mij in VS, van dezelfde generatie, minstens vier verschillende etniciteiten in zich.
In de Verenigde Staten lijkt het minder relevant te zijn als je een gekleurde achtergrond hebt. Als mensen daar vragen: 'Where are you from?', bedoelen ze vaak niet je oorspronkelijke land van herkomst, maar eerder welke Amerikaanse regio, woonplaats of staat je vandaan komt. In Nederland wordt die vraag veelal gesteld om te achterhalen uit welk land je voorouders afkomstig zijn. Soms noem ik expres een plaats in het Noorden, waar ik eerder heb gewoond, maar dan gaan mensen toch doorvragen naar het land waar ik vandaan kom. Waarschijnlijk hechten Amerikanen minder belang aan de oorsprong van mensen omdat vrijwel iedereen die er woont per definitie een immigrant is, met uitzondering van de oorspronkelijke Amerikanen, de Indianen.
Dit werd ook duidelijk toen ik mijn neef uit New York voor het eerst sprak. Tijdens ons gesprek noemde hij me 'Dutch', waarop ik antwoordde: 'I am Asian.’ Zo bleven we beiden vasthouden aan onze eigen term. Uiteindelijk begreep ik waarom. In de VS beschouwt iedereen met een Amerikaans paspoort zichzelf als Amerikaan. Immigranten zoals wij worden hier niet altijd gezien als Nederlanders door de Nederlandse bevolking. Dit merken we aan hoe we behandeld worden: 'Je kunt niet namens Friezen spreken.’ ‘Je bent geen echte Nederlander.’ ‘Je past niet in ons onderwijssysteem.’ ‘Je bent ongeschikt voor de Nederlandse arbeidsmarkt.’ ‘Je hoort aan de onderkant van de maatschappelijke ladder te blijven staan.’ Met andere woorden: Ken je plek. Zowel anderen als wijzelf erkennen onze Nederlandse identiteit niet goed, of helemaal niet. Het hebben van een Nederlands paspoort zegt blijkbaar niet alles in Nederland. Veel mensen praten eerder over hun stadsidentiteit, zoals Rotterdammers of Amsterdammers, in plaats van over hun Nederlandse identiteit.
Ik geniet er altijd van om gedachten uit te wisselen met mensen. Zo heb ik bijvoorbeeld vragen gesteld aan mensen van verschillende achtergronden, inclusief mensen van gemengde afkomst, om te ontdekken waarmee ze zich identificeren, zoals meer met de cultuur van hun vaders- of moederskant. De antwoorden variëren vaak, maar worden grotendeels beïnvloed door de invloed van die cultuur in hun leven. Het valt me op dat de meeste mensen met een etnische achtergrond meer affiniteit voelen met hun eigen etnische cultuur dan met de Nederlandse cultuur. Ik denk dat dit komt doordat etnische culturen meer de zachtere aspecten van het leven omvatten, zoals de relatie met de familie, gewoonten en rituelen, en eten. Deze zijn verbonden met de emotionele herinneringen van een persoon. Deze emotionele waarde speelt dan ook een belangrijke rol bij het bepalen van iemands identiteit.
Om die reden is het mogelijk dat ik me nooit volledig Nederlands zal voelen en gedragen, althans volgens de opvatting van veel Nederlanders. Tegelijkertijd voel ik me ook zeker geen Chinees of Vietnamees. Verscheidene etnische Nederlanders zullen zich waarschijnlijk in mij herkennen. Voor de 'Hollanders' ben ik een Chinees vanwege mijn achternaam, en ook omdat ik zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant anders ben dan de gemiddelde Nederlander. Bij de Chinezen of Aziaten hoor ik echter ook niet helemaal thuis. Ze vinden mij te 'verwestersd'. Als ik in Hong Kong ben, kunnen lokale mensen al snel aan mijn gedrag of na een kort gesprek zien dat ik niet daar vandaan kom; ondanks mijn goede beheersing van de taal daar.
Aan de andere kant, als je jezelf niet specifiek als Nederlander identificeert, beschouw je Nederland wellicht niet als de enige vanzelfsprekende plek om te wonen. Als je niet per se het gevoel hebt dat je bij Amsterdam hoort, dan zou je ook kunnen overwegen om naar Twente te verhuizen. Juist omdat je niet in één land, groep of hokje past, is je wereld eigenlijk groter. Je wereldbeeld zegt ook hoe nieuwsgierig je bent en of je openstaat voor alles wat het leven te bieden heeft. Door jezelf niet te beperken tot een bepaalde 'identiteit', sta je eerder open voor nieuwe ervaringen en mogelijkheden. Net zoals met eten: als je steeds dezelfde gerechten bestelt in een restaurant, ontzeg je jezelf de kans om nieuwe smaken te ontdekken die je misschien wel heel lekker vindt. Door vast te houden aan je 'favoriete' gerechten, loop je het risico om iets bijzonders te missen. Als we binnen onze zelfopgelegde grenzen blijven zoeken naar romantische liefde, werk, hobby's en vriendschappen, beperken we onszelf in onze mogelijkheden.
In mijn zoektocht naar mijn eigen identiteit heb ik na jaren van zelfontwikkeling, mede beïnvloed door mensen om me heen, uiteindelijk een unieke versie van mezelf gevormd. Jongeren laten zich vaak beïnvloeden omdat ze graag ergens bij willen horen. Anderen overtuigen hen ervan dat dit noodzakelijk is, mogelijk omdat zij zich eenzaam en buitengesloten voelen. Uiteindelijk draait het erom te beseffen dat er niemand op de wereld precies hetzelfde is als jij. Het is ook van belang te leren accepteren dat je niet specifiek ergens thuis hoort, maar eigenlijk overal.
Ik weet zelf wel of ik Fries ben of niet. En of ik een typische Nederlander wil zijn? Dat beslis ik zelf.
Reactie plaatsen
Reacties