Ik zag ergens het nieuws voorbij komen dat LinkedIn-medeoprichter Reid Hoffman heeft voorspeld dat de traditionele 9-tot-5 banen tegen 2034 grotendeels zullen verdwijnen. Dit zou onder andere te wijten zijn aan technologische vooruitgang.
Deze voorspelling klinkt best logisch. Als we AI-robots of -systemen inzetten, zijn ze bij wijze van spreken dag en nacht beschikbaar. En als deze systemen buiten kantooruren actief moeten zijn, zullen er ook mensen nodig zijn om ze op afstand te monitoren en bij te sturen. Hoewel Reid Hoffman deze verandering als positief ziet voor de werk-privébalans, zie ik dit juist als een verdere vervaging tussen werk en privé. Er wordt steeds meer flexibiliteit van mensen verwacht. Uiteindelijk zullen wij ons moeten aanpassen aan de onbeperkte beschikbaarheid van AI. Mensen die niet flexibel willen of kunnen zijn, dreigen daardoor uitgesloten te worden van de arbeidsmarkt.
De ontwikkeling van AI gaat snel. Ik heb een wereldwijde ranglijst gezien voor de periode 2014-2023 over het aantal patenten op het gebied van generatieve AI. China heeft drie bedrijven in de top 3 staan, met IBM uit de VS op de vierde plaats. Samsung uit Zuid-Korea staat op nummer 6. Verder wisselen bedrijven uit China en de VS elkaar af in de rest van de top 10. Op basis hiervan lijkt het erop dat Europese landen nog niet sterk bezig zijn met technologische ontwikkelingen op het gebied van AI, of in ieder geval niet veel bezig zijn met generatieve AI.
De ontwikkeling van generatieve AI is vooral merkbaar in de sectoren Kunst, Cultuur & Entertainment, en natuurlijk ook via sociale media. Wanneer AI in staat is om achtergronden, beelden, geluiden en zelfs acteurs te ‘creëren’ tegen lagere kosten, wordt het voor producenten aantrekkelijker om AI-toepassingen te gebruiken. Het publiek krijgt hetzelfde te zien, mogelijk tegen een lagere prijs en met kortere wachttijden. Dit is vooral het geval wanneer ‘beslissers’ snelheid boven alles stellen.
China lijkt veel aandacht te besteden aan AI-robots die qua uiterlijk een mens nabootsen. Op sociale media heb ik meerdere keren fabrieken gezien waar menselijke AI-robots worden geproduceerd. Je ziet ze in hun geheel staan of in onderdelen, zoals een hoofd, arm of been, omdat die lichaamsdelen nog ‘verbeterd’ moeten worden. Persoonlijk vind ik die menselijke robots er behoorlijk ‘creepy’ uitzien. Ik heb ook filmpjes uit de VS, Japan en China gezien waarin robots worden ingezet als bediening. Met hun houterige bewegingen kunnen ze nog niet echt als een mens serveren, maar ze trekken wel veel lachende klanten. De robots kunnen iets aangeven, maar het volledige proces van serveren verloopt nog niet soepel. Dat leidt soms tot scènes waarin ze borden of stokjes die ze vasthouden plots laten vallen. Die fijne motoriek lijken de robots nog niet te beheersen. Echter, in een Starbucks-locatie in Zuid-Korea wordt elk aspect van de operatie beheerd door robots. Ze begroeten klanten, nemen bestellingen op, bereiden drankjes en handelen transacties af zonder menselijke tussenkomst.
AI-systemen zijn ook handig in de keuken. Ik heb meerdere fastfoodrestaurants gezien waar standaardgerechten volledig door AI-gestuurde machines worden bereid. Op deze manier kunnen sommige koks vervangen worden. Voorlopig werkt AI vooral goed bij repetitieve taken. In restaurants met een gevarieerd menu en een focus op service is AI nog niet echt toepasbaar. Wat wel een succesvol voorbeeld in de horeca is, zijn de bezorgdiensten. UberEats heeft na de VS nu ook in Tokyo een bezorgrobot geïntroduceerd. Deze robot (een box met wieltjes) gaat zelfstandig de straat op om eten bij klanten te bezorgen.
Bezorgdiensten en een aantal online winkels experimenteren ook met drones, robots en AI, niet alleen voor het bezorgen van pakketten, maar ook voor medische materialen zoals bloedmonsters. Gestandaardiseerde processen zijn goed uitvoerbaar met AI-toepassingen. Dit betekent dat er een grote kans is dat veel mankracht in sectoren zoals de logistiek in de toekomst vervangen kan worden door AI, bijvoorbeeld magazijnmedewerkers in distributiecentra. Ik heb ergens gezien dat AI-robots in China worden getraind om professionals te ondersteunen bij kwaliteitsinspecties van auto’s.
Toevallig heb ik kort geleden een artikel gelezen over relatieadvies, dat vermoedelijk door AI is gegenereerd. Toen ik het artikel las, voelde het erg robotachtig aan. Ik hoop dat de persoon die AI gebruikt om artikelen te schrijven daar geen geld voor ontvangt; anders zou dat min of meer oplichting kunnen zijn. Uiteraard kunnen mensen ook 'robotachtige' teksten schrijven. Bij veel gepubliceerde wetenschappelijke artikelen heb ik hetzelfde gevoel ervaren. Deze artikelen zijn vaak zo onvloeibaar geschreven dat het moeilijk is om de aandacht vast te houden. Dan vraag ik me af of het advies of de inhoud wel aankomt bij mensen.
Ik beschouw AI als een goede oplossing wanneer het mensen niet vervangt, maar ondersteunt. In Tokyo is er een café waar robots worden bestuurd door gehandicapte werknemers op afstand. Deze werknemers kunnen via de robots interactie hebben met klanten, wat de eigenaar de mogelijkheid geeft om inclusiviteit te bevorderen. Naast zelfrijdende taxi's in sommige steden in de VS en China, zijn er ook bussen zonder bestuurders in bepaalde Chinese steden. In tijden van personeelstekort en klimaatverandering hoeven mensen daardoor nog niet per se een eigen auto te bezitten, met de daarbij behorende energie en kosten. Openbaar vervoer blijft toegankelijk, ondanks het tekort aan personeel. Door AI-toepassingen op deze manier in te zetten, kunnen meerdere maatschappelijke problemen tegelijk worden aangepakt.
Daarom is het ontzettend belangrijk hoe mensen hun keuzes maken bij het inzetten van AI-toepassingen. Het AI-fenomeen moet gericht beheerd worden en beperkt blijven tot een ondersteunende rol voor mensen. Het idee van ‘management’ is oorspronkelijk een westerse uitvinding en wordt helaas te vaak toegepast op mensen in plaats van op de problemen zelf. Eigenlijk is het heel eenvoudig: de controle en macht die wij altijd over andere mensen hebben uitgeoefend, moeten wij op AI (robots) toepassen. Door beperkingen op te leggen, kunnen AI-robots nooit in een positie komen om de mensheid te overheersen. Dit is nog mogelijk omdat AI op dit moment geen gevoelens kent. Zodra AI echter voldoende ‘leert’ en menselijke eigenschappen begint te ontwikkelen, zou het onmenselijk zijn om hen te blijven onderdrukken. Naar mijn mening zal dat ook niet meer mogelijk zijn. Cognitief zouden zulke AI-robots veel van ons al kunnen overtreffen. Als ze ook menselijke eigenschappen ontwikkelen, kunnen ze naast ons of zelfs boven ons staan. In hun ogen zouden mensen dan geen toegevoegde waarde meer hebben.
Behalve de ethische vraagstukken denk ik ook aan het volgende: AI-robots ontvangen geen salaris. Wie draagt de belastingen af om bijvoorbeeld het sociale zekerheidsstelsel in stand te houden? Nu staan er al zoveel mensen aan de zijlijn. Wat als werkgevers straks liever AI-robots gaan gebruiken als alternatief voor trage, veeleisende, niet-gehoorzame en niet-productieve werknemers, of voor werknemers die vaak ziek zijn? Deze robots zijn intelligenter en kunnen altijd beschikbaar zijn. In Nederland zullen ondernemers, zoals gebruikelijk, waarschijnlijk opnieuw belastingen moeten betalen om het fiscale tekort aan te vullen dat normaal door werknemers wordt opgevangen. Tegelijkertijd is robotisering juist bedoeld als oplossing voor het personeelstekort.
Als land en als wereld moeten wij een visie ontwikkelen voor AI-toepassingen, zodat AI kan worden ontwikkeld met het oog op het belang van mensen, en de samenleving. Mensen zijn niet alleen de grote bazen, bedrijven en organisaties die profiteren van technologische vooruitgang, maar ook beroepskrachten die door AI kunnen worden vervangen, en meer. Technologische ontwikkeling en de ontwikkeling op alle andere terreinen, moeten in balans zijn.
En vooral voor Nederlanders geldt: zijn we flexibel genoeg om te concurreren met AI-robots op de (internationale) arbeidsmarkt?
Reactie plaatsen
Reacties