Timing is alles

Tegenwoordig als ik het nieuws lees dan zie ik allerlei negatieve toekomstscenario’s voorbijflitsen. Die zijn mede veroorzaakt door de tekortkomingen in de systemen. Iedereen wil de baas zijn en iets te zeggen hebben, maar niemand wil luisteren, de verantwoordelijkheid nemen of kwalitatief iets goed uitvoeren.

Nederland is eigenlijk best een vreemd land. Het land dat ‘polderen’ normaal vindt. Iedereen mag zeggenschap hebben in alles wat in het land speelt. In de werkelijkheid komen wij iedere keer in crisissituaties terecht waar feitelijk geen tijd en ruimte zijn voor discussies. Daar de problemen acuut zijn geworden en direct opgelost moeten worden. Ook hebben de Nederlanders vaak veel tijd nodig om aan een idee of iets nieuws te wennen. Toch creëren we steeds allerlei noodsituaties waardoor we geen tijd over houden om te wachten of na te denken. Verder hebben de Nederlanders behoefte aan inspraak. Velen van ons beschikken over onvoldoende kennis en inzichten om dat effectief en proper te kunnen doen. Bij ieder ‘voortraject’ richting het aanpakken van een probleem, loopt er standaard vertraging op; waardoor die ten koste moet gaan van de kwaliteit en resultaat naderhand.  In mijn ogen zijn er maar twee benaderingen mogelijk: Ten eerste: als mensen toch echt medezeggenschap willen en lang in het proces willen blijven zitten, dan moeten we ervoor zorgen dat elk vraagstuk vroeg op tijd behandeld wordt met ruimte voor onderhandeling. Zo voorkomen wij de half gebakken of onbevredigde uitkomst achteraf. Ten tweede, als we niet in staat zijn op tijd de nodige te signaleren en daarom geen tijd hebben voor uitgebreide discussies, dan moet men leren accepteren, vertrouwen en zich laten leiden. De 'leiders' moeten uiteraard daadwerkelijk in staat zijn ons naar een positieve uitkomst te leiden. De kwaliteit en tevredenheid moeten daarbij verzekerd zijn. Zo krijgt men de volgende keer weer vertrouwen om de 'leiders' blind te volgen. 

Het werkt totaal niet als wij in de crisissituaties willen onderhandelen en ‘polderen’. Als het kabinet toch iets moet doordrukken door noodzaak of tijdgebrek, krijgen we opstand en negatieve reacties. Het lijkt alsof we niet goed kunnen inschatten wanneer iets wel of niet gepast of mogelijk is. In Nederland merk ik dat mensen een vertraagde reactie hebben op constructieve meningen of ideeën. Er gaat een lange tijd overheen voordat een kwestie of visie serieus genomen wordt. Aan de andere kant kunnen de negatieve (ketting)reacties weer ontzettend snel als een vuurtje rondgaan. Het komt over alsof we gevoeliger zijn voor negatieve inbreng. We hebben eerder de behoefte om daarop te reageren, of daarbij aan te sluiten.

Wel hebben we het allemaal zelf kunnen zien: als we wachten tot dat er een noodsituatie ontstaat, dan rest er geen andere mogelijkheid dan met allerlei dwangmaatregelen te werken. Menselijkheid en Noodsituatie gaan nooit samen. Kijk maar naar de oorlog. Kijk maar naar de coronapandemie. Wij hopen door flink geld uit te geven de gemiste menselijkheid te kunnen compenseren. Er zijn echter betere manieren, bijvoorbeeld door problemen tijdig aan te pakken. Dan krijgt iedereen de tijd en ruimte om ergens aan te werken. Nederland is niet meer een land dat alleen met zichzelf bezig kan zijn. Door allerlei interne en externe invloeden en te late acties, zijn we een land geworden dat niet anders kan dan met dwang te werken; en vervolgens met geld te smijten over de balk. We leven zeker in een nogal optimistisch land. Hoe er omgegaan wordt met de financiële middelen laat zien dat we ervan uitgaan dat ons land voor altijd welvarend kan blijven; en dat het geld nooit op kan raken. Ik vrees dat Nederlanders, ook de jongere generaties, op den duur niet meer weten hoe ze problemen kunnen oplossen zonder geld.

Wanneer gaat het democratische systeem werken? Het is wanneer ver voordat burgers hun mond opendoen, de systemen al moeten weten wat ze nodig hebben en hoe ze van iets vinden. Want dan kun je ze de ruimte bieden om de nodige in te brengen en mee te laten denken. Het beleid kan daarna tot stand komen met de nodige aanvulling van de politiek en overheid zelf, die over voldoende overzicht en kennis zouden moeten beschikken. Timing is daarom van cruciaal belang voor het ‘voortraject’. De volgorde van doen is bepalend voor het succes en draagvlak van een beleid. Vervolgens bepaalt de ‘uitvoering’ of de burgers vertrouwen krijgt in de politiek en overheid. Met andere woorden: de regering en de politiek moeten in staat zijn de ontwikkelingen ver vooruit te zien. Burgers of belanghebbende partijen moeten lang van tevoren betrokken worden. Overheidsinstanties moeten de wensen goed kunnen vertalen en uitvoeren. Op alle lagen hebben ze daar de tijd en ruimte voor nodig. Als afsluitende cirkel wordt de politiek beloond met het vertrouwen van de burgers. Wat er niet in zit komt er ook niet uit. Zelfs voor leren, ontwikkelen en veranderen is timing belangrijk.  Timing is een nietszeggend en onbelangrijk woord voor de burgers, of 'volgers' in het algemeen. Maar is wel een significante en wezenlijke factor voor het opbouwen van vertrouwen en het succesvol leiden; vooral voor mensen die voorop horen te lopen om ‘volgers’ te behoeden voor ongewenste situaties of onvoorziene omstandigheden.

Soms begrijp ik de eindeloze discussies ook niet. Als iedereen of alle politieke partijen het belang van Nederland voorop weet/weten te zetten, zou er minimaal verschil in zienswijzen moeten zijn. Zonder een  verborgen agenda te hebben, willen we allemaal dat Nederland veilig en welvarend blijft. De definitie van welvaart is dat we een bepaalde levensstandaard nastreven waar iedere Nederlander recht heeft op de basis levensbehoeften. Een te nauwe blik of het onvermogen om allerlei vraagstukken te verbinden met de thema’s veiligheid en welvaart, kan eventueel de meningsverschillen veroorzaken. Alle vaste oude patronen, persoonlijke overtuigingen of politieke standpunten moeten wij bereid overboord te gooien als de veiligheid en de basis levensbehoeften van Nederlanders, van nu en in de toekomst, bedreigd worden.