Het is alweer raak in Rotterdam. Er wordt zowel over de ‘slachtoffers’ als de ‘dader’ gesproken. Zoals gewoonlijk uiten mensen hun medeleven met de ‘slachtoffers’, maar zouden we ook kunnen proberen ons in te leven in de situatie van een ‘dader’ die al decennialang heeft geleden?
Dit incident werpt opnieuw een licht op de tekortkomingen van het Nederlandse systeem. De ‘dader’ is in wezen een ‘product’ van de Nederlandse systemen en de samenleving als geheel. Er zijn nog talloze exemplaren die rondlopen. Dit ‘product’ is gevormd door onvoldoende functionerende ouders, het onderwijssysteem, het (jeugd)zorgsysteem en eigenlijk door iedereen in de samenleving die in de loop der jaren van zijn leven met de 'dader' in aanraking is gekomen.
En toen hoorde ik iemand in de media praten over de ‘logica’ van de dader, alsof die niet van toepassing is op anderen. Misschien heeft die persoon wel gelijk. Die ‘logica’ geldt natuurlijk niet voor mensen die nooit hebben moeten vechten voor hun positie of in het leven. Als je zelden of nooit met moeilijke situaties wordt geconfronteerd, kun je ook moeilijk begrip opbrengen voor de 'logica' van een ander. Als je nooit hebt geleerd om te voelen in mensonterende omstandigheden, is het ook moeilijk om je in te leven in de situatie van een ander. Zo eenvoudig is het eigenlijk.
We hebben het hier over een emotioneel zwaar beschadigd persoon. Niemand pleegt zulke daden na slechts één teleurstelling of enkele tegenslag. Het gaat meestal om een opeenstapeling van negatieve gebeurtenissen waarbij iemand heeft geprobeerd om met behulp van hun verstand om te gaan. Dit lijkt namelijk de verwachting te zijn in Nederland, waar mensen worden aangemoedigd om hun negatieve emoties te onderdrukken met het verstand of de medicijnen; totdat ze niet langer te beheersen zijn, waarna de situatie escaleert. Sommige mensen die langdurig hun boosheid hebben onderdrukt, kunnen bijvoorbeeld agressief worden en wraakgevoelens ontwikkelen. Dit lijkt ook het geval te zijn bij deze 'dader'. Laten we eerlijk zijn, teleurstellingen en tegenslagen in het leven worden vaak veroorzaakt door mensen.
In de media analyseert een rechercheur het karakter van de 'dader' door te kijken naar de combinatie van hoog intelligentie en geweten. Dit lijkt een nogal eenzijdige benadering te zijn, die waarschijnlijk voor de meeste Nederlanders geldt. Zij lijken te proberen om twee rationele eigenschappen met elkaar in evenwicht te brengen. Ik vermoed echter dat een Spaanse of Italiaanse man een andere verklaring zou geven. Ik heb ook een alternatieve verklaring voor deze kwestie. Mensen met een hoog intelligentieniveau kunnen soms worstelen met het beheersen van hun emoties, aangezien ze gewend zijn hun analytische denkvermogen te gebruiken. Wanneer ze geconfronteerd worden met tegenslagen, blijven ze vaak in hun hoofd zitten en proberen ze het probleem te analyseren in plaats van hun emoties te doorvoelen. In situaties waarin ze te maken hebben met tegenslagen en niet de behoefte voelen om hun emoties te erkennen, richten ze zich puur op het vinden van oplossingen zonder gebruik te maken van empathie. Deze dader lijkt zijn eigen pijn wellicht tot het uiterste te hebben gedreven door langdurige onderdrukking middels het verstand, wat de emoties juist kan versterken wanneer hij gaat voelen. Hij tracht oplossingen te vinden om zijn pijn te verzachten. Zowel zijn rationaliteit als emoties ondersteunen deze drang. In dit specifieke geval heeft de dader de stap gezet naar moord. In talloze andere situaties kunnen mensen handelen in hun eigen belang, ten koste van anderen, of de organisatie waarvoor ze werken. Dit zien we dagelijks om ons heen. Het is van belang op te merken dat iemand die de neiging heeft om veel in zijn hoofd te zitten, niet noodzakelijk hoog intelligent hoeft te zijn.
Mijn interpretatie van het verhaal over de ‘dader’ is als volgt: Deze man heeft aanzienlijke inspanningen moeten leveren om zijn studie geneeskunde te voltooien. Het hoeft niet noodzakelijk met zijn intelligentie te maken te hebben. Een student die een normaal studietraject volgt, zou in het minst gunstige geval op 28-jarige leeftijd zijn afgestudeerd als basisarts. Blijkbaar zijn er veel gebeurtenissen in het leven van deze man geweest waardoor hij pas op zijn 32e zijn diploma heeft kunnen behalen. Details over zijn jeugd en thuissituatie zijn voorlopig onbekend. Wat wel bekend is, is dat hij verteld heeft over zijn alcoholverslaving en dat hij gediagnosticeerd is met Asperger. Er zijn ook aanwijzingen dat hij mogelijk psychotisch gedrag heeft vertoond, wat wellicht verband houdt met meldingen van dierenmishandeling. Een persoon die zoveel heeft moeten doorstaan, hoopt wellicht op een normaal leven door een diploma te behalen en erkend te worden door de samenleving. Hij heeft jarenlang geprobeerd om zijn negatieve gevoelens te onderdrukken, waardoor deze uiteindelijk op een ongecontroleerde manier naar buiten komen. Op het moment dat hij dacht dat zijn lang gekoesterde wens eindelijk in vervulling zou gaan na jaren van doorzettingsvermogen, kreeg hij te horen dat hij eerst een psychologisch onderzoek moest ondergaan voordat hij zijn diploma zou ontvangen. Op dat moment stortte zijn wereld in. Zijn hoop om eindelijk geaccepteerd te worden in de samenleving viel in duigen. Hij besefte dat hij hoogstwaarschijnlijk niet zou slagen voor het onderzoek en zag geen toekomst meer voor zichzelf. Overmand door intense pijn en wanhoop schakelde hij over naar de rationele overlevingsstand die hij in Nederland had geleerd. Hij koos ervoor wraak te nemen op de mensen die zijn droom van hem hadden afgenomen. Hij beschouwde de buurvrouw door wie hij zijn aantekeningen kreeg bij de justitie en de man van examencommissie die weigerde hem zijn diploma te geven zonder onderzoek, als degenen die verantwoordelijk waren voor zijn leven zonder toekomst.
Ik wil de acties van de 'dader' absoluut niet goedkeuren, maar ik kan me wel inleven in zijn situatie. Hij is in zekere zin een tragische figuur, en een van de vele slachtoffers van de tekortkomingen van het Nederlandse systeem. Misschien is het zelfs nodig dat iemand als hij de samenleving, de politiek en iedereen wakker schudt. En dit is slechts het begin. Gezien wat we nu weten over de jongere generaties en de falende systemen waarmee ze te maken hebben, zijn er steeds meer tikkende tijdbommen onder ons. Er zijn genoeg mensen met potentieel die een gevaar kunnen vormen voor de samenleving, of ze nu officieel gediagnosticeerd zijn of niet.
In de media beweren psychiaters dat dit incident niet te voorkomen is. Natuurlijk kunnen dergelijke incidenten niet worden voorkomen door achteraf medicijnen voor te schrijven. Het is onder andere de verantwoordelijkheid van ouders, het onderwijs en de zorg om dergelijke situaties te voorkomen. Zij bevinden zich aan de voorkant van de keten. De politie komt pas in actie wanneer er een crisis ontstaat als gevolg van het gedrag van zo'n persoon. Helaas is de politie tegenwoordig ook al veel tijd kwijt aan meldingen over mensen met verward gedrag. Vooral de ouders, het onderwijs, de (jeugd)zorg en de samenleving hebben een cruciale rol gespeeld bij het beïnvloeden van de keuzes die de 'dader' uiteindelijk heeft moeten maken. Deze uitkomst is inderdaad onvermijdelijk, want de zaden zijn al vanaf tientallen jaren geleden geplant.
Alle kinderen worden als een blanco blad geboren. De weg van een onschuldige baby tot een persoon die anderen pijn kan doen, schade kan berokkenen of zelfs een dader kan worden die in staat is anderen te doden, wordt door ons allemaal gecreëerd, als deel van het systeem. Dit systeem vertoont voortdurend tekortkomingen ten koste van mensen, en slaagt er niet in te verbeteren. Mensen discrimineren, negeren, verwaarlozen, kwetsen, veroordelen, enzovoort. Deze 'dader' houdt ons een spiegel voor. Gezien het systeem uit mensen bestaat, dragen we een gedeelde verantwoordelijkheid. De dood van de drie slachtoffers kan deels worden toegeschreven aan ons. Binnen dit systeem hadden we zowel als professionals als medemensen meer moeten doen voor de potentiële daders.
Het is niet genoeg om te zeggen dat het een gitzwarte dag is. Als het systeem niet verbeterd wordt, zullen er nog meer gitzwarte dagen volgen, die geleidelijk aan als normaal worden beschouwd.
Reactie plaatsen
Reacties