De vier politieke partijen hebben hun hoofdlijnenakkoord gepresenteerd. Zoals gebruikelijk uiten politici, verschillende sectoren en belangenorganisaties kritiek in de media. Opvallend is echter het gebrek aan positieve geluiden. Zou dit kunnen suggereren dat de opvattingen van de hoogste posities op institutioneel niveau niet overeenkomen met die van de meerderheid van de samenleving? Het lijkt me onwaarschijnlijk dat er helemaal geen positieve feedback is, gezien de gekozen politieke partijen toch een groot deel van de Nederlandse bevolking vertegenwoordigen.
Het is opmerkelijk dat verschillende sectoren, zoals de zorg en het onderwijs, vaak naar Den Haag kijken als het gaat om bedrijfsvoering of financiën. Maar waarom zijn besturen en managers eigenlijk aangesteld in deze sectoren? Zij zouden toch verantwoordelijk moeten zijn voor het optimaliseren van de bedrijfsvoering en het oplossen van organisatorische problemen, bij voorkeur voordat er sprake is van financiële moeilijkheden of schaarste. Het probleem van personeelstekort of werkdruk wordt ook weer teruggelegd bij de overheid of politiek. Eerlijk gezegd, als je een goede werkgever bent en in staat bent om interne problemen op te lossen, dan zullen mensen toch voor jou kiezen als werkgever, ondanks het grote aanbod op de arbeidsmarkt? Een goede werkgever hoeft zich geen zorgen te maken, vooral omdat het salaris niet het enige is waar Nederlanders naar kijken. In Nederland is het zeker uitdagend om een aantrekkelijke werkgever te zijn, omdat de arbeidsvoorwaarden overal goed zijn. Als dat niet het geval is, kunnen mensen altijd een beroep doen op het sociale vangnet van de overheid. De politiek kan eigenlijk weinig doen als een organisatie niet concurrerend is als werkgever.
Het lijkt er op dat de politiek de noodzaak ziet om 'tough love' toe te passen. Soms is het creëren van urgentie om te veranderen noodzakelijk. Anders blijven organisaties als kinderen die afhankelijk willen blijven van belastinggeld, en weigeren zelfstandig en 'volwassen' te worden. Ze willen niets ondernemen om de dienstverlening te verbeteren, met of zonder financiële steun van de overheid. De oude aanpak van simpelweg snijden in personeel, is helaas niet langer haalbaar in deze tijd, omdat organisaties al te kampen hebben met een tekort aan personeel. Ik vraag me af hoe organisaties hun problemen gaan oplossen zonder hun 'klanten' te benadelen. Moeten de 'klanten' nu maar de prijs betalen omdat organisaties menselijke aspecten als minder belangrijk beschouwen? Misschien vallen de besturen nu wel door de mand. Zoals in de onderwijssector, waar besturen moeten aftreden vanwege onvoldoende kwaliteit na inspectie. Dit zou waarschijnlijk ook kunnen gebeuren in andere sectoren waar besturen er niet in slagen de kwaliteit te waarborgen, ondanks de financiële steun van de overheid.
Er zijn geluiden van politici dat vele aandachtspunten niet zijn meegenomen in het nieuwe akkoord. Democratie is gebaseerd op de wensen van het volk. Een akkoord hoeft niet uitsluitend uit strategische lijnen te bestaan, en de richting van vorige kabinetten hoeft niet volledig te worden omgegooid. Het is slim van de nieuwe coalitiepartij om tijdens persmomenten alleen de nieuwe focuspunten te presenteren. De wens van Nederlanders is namelijk om even terug te keren naar het land zelf en de nationale problemen die op dit moment spelen aan te pakken. Deze problemen moeten eerst worden opgelost. Zo werkt het democratische systeem: de stem van het volk telt. Als er veel urgente problemen ontstaan waar de meeste Nederlanders momenteel last van hebben, dan krijgt de politiek inderdaad de opdracht om zich hiermee bezig te houden. We kunnen de vier partijen en het akkoord niet kwalijk nemen. Ze staan daar omdat dit op dit moment de behoefte van Nederland is.
In tegenstelling tot geluiden vanuit organisaties en de politiek, blijkt uit peilingen dat burgers redelijk tevreden zijn met het hoofdlijnenakkoord. Het is belangrijk dat burgers nu het gevoel krijgen dat er naar hun wensen wordt geluisterd. Voor hen is het namelijk niet erg als problemen elders oprijzen. Na jaren van teleurstellingen moeten Nederlanders ook een goed gevoel kunnen krijgen. Anders zou er misschien wel een revolutie kunnen ontstaan, die zich al in verschillende vormen in de samenleving manifesteert. Het terugkerende gevoel van welzijn onder burgers zie ik als 'quick wins'. Dit geeft Nederlanders de mogelijkheid om even op adem te komen en met hoop verder te gaan. Anders kunnen ze simpelweg niet volhouden na alles wat er de afgelopen jaren is gebeurd en wellicht nog te wachten staat. Als deze regeringsperiode zich richt op 'quick wins' zonder al te grote concessies te doen aan de lange termijnvisie voor Nederland, hoeft dit geen problemen op te leveren. Deze stap in het proces kan de onvrede onder burgers tijdelijk tot rust brengen. Gelukkig staat Nederland er economisch gezien niet slecht voor. We hebben nog steeds ruimte om aan menselijke behoeften tegemoet te komen. Dit is mede mogelijk gemaakt door de solide financiële basis die eerdere kabinetten voor Nederland hebben gelegd.
Bovenstaande illustreer ik vanuit het oogpunt van procesbegeleiding gedurende een veranderproces, in dit geval ten behoeve van de samenleving. Vanuit het perspectief van de vier partijen lijken ze de juiste stappen te zetten die passen bij de fase waarin Nederland zich bevindt. Hoewel het niet per se strategisch gepland lijkt te zijn, handelen de vier politieke leiders authentiek vanuit hun innerlijke overtuigingen, en luisteren ze naar de behoeften van mensen. Hierdoor kunnen ze met kleine omwegen uiteindelijk toch gezamenlijk het doel bereiken. Het lijkt erop dat de juiste personen op de juiste plek op het juiste moment zijn. Deze genomen stap is positief. Het succes van dit kabinet gedurende vier jaar zal echter afhangen van hoe deze stappen worden uitgevoerd.
Er wordt steeds benadrukt dat de vier partijen of persoonlijkheden verschillend zijn, maar ik zie daar juist het voordeel in. Verschillen zijn helemaal niet erg, zolang ze maar hetzelfde doel nastreven, namelijk het dienen van Nederland. Door hun accentverschillen kunnen ze elkaar juist goed aanvullen. Gezamenlijk dekken ze meerdere beleidsterreinen die voor Nederland belangrijk zijn. De vier partijen hebben volgehouden in het voortraject, ondanks hun eigen innerlijke weerstand. Ze hebben bewezen doorzetters te zijn, ondanks allerlei hobbels op de weg gedurende het proces. Voor het belang van Nederland hebben ze hun eigen overtuigingen moeten loslaten en zich moeten openstellen voor verschillen. Hoewel de samensmelting gedurende het proces wat energie kan kosten, dient dit om de onderlinge band te versterken. Dit zal bijdragen aan de samenwerking op lange termijn.
Een overeenkomst tussen de vier partijen is dat ze allemaal dicht bij de samenleving staan en naar de kiezers (willen) luisteren, zij het op hun eigen unieke manier. Ik waardeer het dat deze partijen willen inzien hoe gewone mensen in de samenleving denken, en dat ze de moed hebben om buiten de conventionele kaders te treden. Wat hen bindt, is hun lef en hun vermogen om anders te denken. Vaak worden complexe problemen niet opgelost door steeds hetzelfde te doen, maar juist door vernieuwend te zijn. Als de oude politieke benaderingen zouden werken, zouden deze partijen dan niet gekozen zijn.
Laat me tot slot ingaan op de kwestie van de kandidaat voor het premierschap. Het is geen toeval dat traditioneel de partijleider ook de lijsttrekker is tijdens verkiezingen. Een charismatische leider helpt immers stemmen te trekken. De charme van een premier heeft indirect invloed op de populariteit van ons land. Hoewel oppervlakkig, hebben mensen nu eenmaal de neiging om te kijken en luisteren naar mensen die ze 'aantrekkelijk' vinden. Dit draagt ook bij aan de effectiviteit van leiderschap. Natuurlijk zijn er genoeg charismatische leiders die weinig inhoud hebben. Voor het premierschap moeten we streven naar een persoon die zowel intelligent als charismatisch is. Ze hoeven niet per se te voldoen aan schoonheidsidealen of jonge goden te zijn, maar moeten wel op een of andere manier aantrekkelijk worden gevonden. Als nationale leider sta je in de schijnwerpers, en mensen moeten graag naar je willen kijken. Wanneer mensen zich snel gaan vervelen door naar je te kijken of te luisteren, komt je boodschap gewoon niet over. Deze persoon moet integer zijn en beschikken over de 'X-factor' die mensen boeit. Hij of zij moet zowel bij Europese en internationale leiders, als bij aankomende ministers in de smaak vallen. Het vermogen om het kabinet effectief te leiden is cruciaal, terwijl het ook belangrijk is dat deze persoon aansprekend is voor de Nederlandse burgers.
Naast het verrassend verfrissende akkoord dankzij onverwacht succesvolle coalitievorming, kunnen we ook een premier verwachten die een soortgelijk effect heeft?
Reactie plaatsen
Reacties