We hebben net het Chinese nieuwjaar gehad. In China wordt dit het lentefestival genoemd. Eigenlijk wordt dit traditionele nieuwjaar in dezelfde periode gevierd in meerdere landen in Azië, zoals Vietnam, Singapore, Hong Kong, Taiwan, Korea en Tibet. Deze landen hanteren, net als China, een specifiek kalendersysteem waardoor de datum waarop het nieuwe jaar begint, verschilt. Het valt echter altijd tussen 21 januari en 20 februari volgens de westerse kalender.
In Nederland vieren Aziaten hun traditionele nieuwjaar niet zo uitbundig als in hun land van herkomst. Ik weet ook nooit precies wanneer nieuwjaarsdag weer is. Ik word er vaak aan herinnerd door bijvoorbeeld de groepsapp waar de familie van vorige generaties in zit, of door mijn vriendinnen die in Azië wonen. Voor hen is het een grote gebeurtenis. Traditioneel kan het 15 dagen duren. Mensen krijgen minimaal drie dagen vrij van hun werk. Het is een en al viering, met veel bezoeken en bijeenkomsten.
In vergelijking met veel jongere generaties Aziaten heb ik het nieuwjaar wel meegemaakt zoals het hoort, in Hong Kong. Natuurlijk kreeg ik alle mythen over het Chinese nieuwjaar met de paplepel ingegoten. Deze verhalen maakten zo'n indruk op mij dat ik jaren later nog steeds in staat was om ze aan de kinderen te vertellen toen ik voor de klas stond. Als kind vond ik die dagen leuk omdat ik dan niet naar school hoefde. Maar het was wel saai dat alles gesloten was op de eerste drie dagen van het nieuwe jaar, omdat Hong Kong normaal gesproken een 24 uurseconomie heeft. Ook al was ik vrij, ik kon nergens heen. Wel kreeg ik elk jaar een nieuwe set kleding, want nieuwe kleding hoort bij het nieuwe jaar en symboliseert een nieuwe start. We hadden niet veel vrijetijdskleding omdat we dagelijks schooluniformen droegen. Ik droeg meestal kleding die tweedehands was, bijvoorbeeld afkomstig van mijn nicht. Maar met nieuwjaar, een keer per jaar, kreeg ik kleding die echt van mij was. Helaas moest die altijd een rode tint hebben. Sommige van die kledingstukken kan ik me nog steeds levendig herinneren.
Met onze nieuwe kleding gingen we op bezoek bij familieleden, waarbij we netjes en beleefd een aantal gelukwensen uitspraken. We kregen dan rode enveloppen met geld erin. Volgens de Chinese cultuur mochten we uit beleefdheid de cadeaus niet meteen uitpakken, inclusief de rode enveloppen. Toen ik klein was, was nieuwjaar vieren zo ongeveer mijn enige bron van 'inkomsten'. Van getrouwde familieleden kregen we geld, dat we konden storten op onze bankrekening. De hoogte van het bedrag was afhankelijk van hoe 'rijk' de familie of gever was. Het meest spannende moment was natuurlijk wanneer we thuiskwamen na een aantal bezoeken. Dan konden we het geld tellen om te zien hoeveel we die dag hadden verzameld.
Tijdens het Chinese nieuwjaar zorgde dit altijd voor verwarring: ik hoorde dan dat ik weer een jaar ouder was geworden. Ik begreep niet waarom mijn familie een bepaalde leeftijd noemde terwijl ik volgens de school jonger was. Volgens mijn berekening kwam dit overeen met wat de school zei. Mijn familie heeft me echter nooit uitgelegd waarom dit zo was. Op een gegeven moment raakte ik zo in de war dat ik niet meer wist hoe oud ik precies was, of anderen waren. Pas toen ik naar Nederland kwam, wist ik eindelijk zeker wat mijn leeftijd was.
Ik weet niet zeker of rood mijn minst favoriete kleur is geworden omdat ik het associeerde met traditie of ouderwetsheid. Rood domineert bij alle Chinese vieringen, zoals het nieuwjaar en bruiloften. Op de een of andere manier heb ik een soort 'trauma' opgelopen van die kleur en wilde ik er lange tijd niets mee te maken hebben. Tot de laatste jaren heb ik weer een paar rode kledingstukken in mijn garderobe liggen. En eigenlijk staat rood best goed bij mij.
Ik moet erbij vermelden dat Hong Kong redelijk is verwesterd omdat het een Britse kolonie is geweest. Sommige Chinese tradities en gebruiken gingen verloren in het proces van verstedelijking en kolonisatie. Door het leven in een mix van Chinese en westerse (Britse) cultuur kreeg ik als kind een bredere kijk op de wereld. Gedurende het proces van samensmelting werd er niet alleen voor een generatiekloof gezorgd, maar ook voor een cultuurkloof tussen de oudere en jongere generatie in Hong Kong. De oudere generatie kreeg te maken met een opgroeiende generatie die anders was dan zij, mede door de invloed van het onderwijs. De kinderen kregen op school een mix van westerse invloeden, terwijl de ouders thuis nog steeds vasthielden aan traditionele gebruiken, soms met een andere of geen onderwijsachtergrond. Vanwege liefde en respect ontstonden er zelden familiedrama's.
Van jongst af aan maakte ik tegelijkertijd de viering van het Chinese nieuwjaar en het Westerse Oud en Nieuw mee, maar ook uitvaarten. Ik vierde Pasen op school en zong in de kerk met mijn klasgenoten. Een paar maanden later bezocht ik het graf of liep ik rond met een lampioen tijdens een Chinees festival. Halloween was een gelegenheid waar Chinezen juist voorzichtig mee omgingen, terwijl westerse (Amerikanen) het uitgebreid vierden. Op school werden de talen Chinees en Engels even zwaar meegewogen voor het rapportcijfer, naast wiskunde. Mijn boeddhistische familie wees het christelijke onderwijs nooit af, en hield ons daar ook niet vanaf. Kwaliteit stond centraal in hun keuze voor de school. Op school hoorden we nooit dat de traditionele Chinese cultuur of religie fout was. Zowel thuis als op school werden geen vooroordelen geuit over verschillende culturen, ook niet op een spottende, cynische of dubbelzinnige toon. Respect hebben is de sleutel. Voor mij was het vanzelfsprekend om de verschillen te accepteren. Ik kende niet anders dan het naast elkaar bestaan van Chinese en westerse culturen. Voor mij was het nooit een conflict of dilemma geweest. Ik hoefde niet te kiezen en kon profiteren van het beste van beide culturen.
De school speelde een invloedrijke rol in mijn kinderjaren. De leerkrachten waren zelf van Chinese komaf maar wisten de kloof tussen de Chinese en westerse cultuur goed te dichten. Op een gepaste manier liepen ze voorop om de kinderen gedurende het proces mee te nemen naar een nieuwe realiteit, waar Hong Kong een smeltkroes werd van beide culturen. Ze lieten zien wat er mogelijk was en begeleidden de kinderen op weg daar naartoe. Tijdens dit proces raakten sommige kinderen achter omdat in een steeds meer kapitalistische samenleving, presteren belangrijk is. Hong Kong is immers een kleine 'stad' die een wereldwijde concurrentiepositie inneemt. Met geduld en liefde bereidden leerkrachten methodisch de 'wereld' voor op de komst van de kinderen die nog moesten volgen, elk op hun eigen tempo, terwijl anderen in staat waren om de veranderingen goed bij te houden en goed te presteren. Op mijn school werd er goed aandacht besteed aan alle kinderen, ondanks dat de klas soms wel twee keer zo groot kon zijn als die in Nederland.
Ik las dat een gepromoveerde onderzoeker beweerde dat het tijdstip van de afname van de Citotoets de oorzaak is van ongelijkheid in Nederland. Ik kan met zekerheid zeggen dat dat niet het geval is. In de jaren voorafgaand aan de toets waren zowel de leerkrachten als de lesmethoden simpelweg niet effectief geweest. Diverse klassen en kinderen krijgen niet op een manier die bij hen past de nodige kennis overgedragen. In plaats daarvan worden ze vaak bestempeld met labels die suggereren dat ze gedragsproblemen hebben, geen goede opvoeding of verzorging thuiskrijgen of niet slim genoeg zijn. Het is een Nederlandse gewoonte om de schuld buiten zichzelf te zoeken en voortdurend met de vinger te wijzen, wat het ondermijnen van de basisvaardigheden en het leerproces van de jeugd tot gevolg heeft. We zouden natuurlijk de kop in het zand kunnen steken en het feit negeren dat de kwaliteit van het onderwijsniveau in Nederland al afgenomen is. De impact van deze ontwikkeling zal ongetwijfeld zowel nu als in de toekomst merkbaar zijn.
Ik zou zeggen: Koester gerust de tradities die je waardeert, maar wees ook niet bang om nieuwe ‘tradities’ te creëren en te omarmen wanneer dat nodig is. En uiteraard hebben velen tijd nodig om de nieuwe te accepteren of aan te leren. Er is ruimte voor zowel oude als nieuwe ‘tradities’ om naast elkaar te bestaan, en elkaar aan te vullen.
Reactie plaatsen
Reacties