Het leven in Nederland is echt niet gehaast

Als ik tijd heb, kijk ik meestal de gemiste afleveringen van bepaalde tv-programma's terug, of ik haal ze in. Op dit moment ben ik bezig met 'Ik vertrek', waarin mensen, vaak koppels, Nederland verlaten voor een nieuwe start in het buitenland. Emigratie lijkt mij geen vreemd idee, en het aangaan van zo'n avontuur is zonder twijfel enerverend. Een veelvoorkomende reden die mensen aangeven voor emigratie is dat ze in Nederland een gehaast leven leiden.

Natuurlijk kunnen ze het gevoel hebben gehad dat hun leven gehaast was. Ik denk echter dat dit niet per se aan het land zelf ligt, maar eerder aan de directe omgeving waar ze zich bevinden, zowel op het werk als privé. De druk wordt vaak gevoeld wanneer we constant aan de verwachtingen van anderen moeten voldoen. Deze verwachtingen kunnen aanvoelen als verplichtingen. Op het werk voelen we ons wellicht gedwongen om ons aan te passen aan de werkomgeving vanwege het salaris dat we ontvangen. Privé voelen we ons verplicht om bepaalde contacten te onderhouden of ons leven op een bepaalde manier in te richten, omdat dit vanzelfsprekend zou zijn volgens onszelf. Om deze omstandigheden te ontvluchten, denken sommigen dat ze naar het buitenland moeten verhuizen, het liefst naar een afgelegen plek.

Het starten van een nieuw leven elders kan uiteraard betekenen dat je jezelf opnieuw kunt uitvinden. Je kunt de verwachtingen van de nieuwe mensen die je ontmoet meteen op jouw manier beïnvloeden op basis van eerdere ervaringen. Daarbij ben je ver verwijderd van familieleden bij wie je jaarlijks op verjaardagsvisite moet gaan, wat vaak als een sociale verplichting wordt ervaren vanwege het ontbreken van een sterke emotionele band. Het abrupt beëindigen van contacten lijkt ook moeilijk te realiseren, vanwege de zorgen over wat anderen wel of niet van ons zullen denken. Het verhuizen naar het buitenland lijkt alle problemen in één keer op te lossen. Hierdoor krijgen we zelfs complimenten over onze moed en vastberadenheid, omdat velen ook willen ontsnappen aan hun vastgeroeste levens, maar die stap niet kunnen of willen zetten.

Op tv hoor ik mensen praten over de werksituatie als reden voor emigratie, maar ze gaan zelden in op de contacten die ze willen vermijden in hun privéleven. Ze zijn meestal met pensioen, hebben door werkloosheid niets meer te verliezen, of zijn jong en succesvol met wat spaargeld op zak. Hoe dan ook, ze willen iets anders en niet langer een gehaast leven leiden, dus kiezen ze ervoor om te vertrekken. Wat ze eigenlijk willen zeggen is dat ze niet langer willen voldoen aan de verwachtingen van anderen op het werk of in hun omgeving. Ze zouden die niet achter zich kunnen laten als ze ervoor kiezen om in Nederland te blijven.

Want als het gehaaste leven echt het punt is, kunnen ze ook verhuizen naar het platteland of minder bevolkte gebieden in Nederland. Ik denk dat er meer aan de hand is dan de reden die wordt aangevoerd. Mensen kunnen eenvoudigweg niet omgaan met de blik of verwachtingen van anderen wanneer ze hun levensstijl veranderen. Ze durven hun nieuwe 'ik' niet te laten zien aan mensen die ze al lang kennen, omdat ze weten dat ze geen steun en erkenning zullen krijgen in hun huidige omgeving als ze een andere persoon willen worden. Ze willen de door hen gecreëerde omgeving niet langer in stand houden.

Het besluit om zich in het buitenland te vestigen is zeker een gemakkelijke keuze voor mensen met een goed gevulde spaarpot. Of het een duurzame oplossing is voor het onderliggende probleem is echter zeer twijfelachtig. In een ander land met een lagere levensstandaard kunnen ze inderdaad met minder geld rondkomen. Ze creëren als het ware een behoefte om anders te leven. Velen proberen dan inkomsten te genereren uit een Bed & Breakfast, een klein hotel of een restaurant. Door de kleinschaligheid lijkt de werkdruk niet aanwezig te zijn, en ze hoeven aan de verwachtingen van slechts een paar klanten te voldoen. Als ze hun uitgaven kunnen beperken, hoeven ze zich geen zorgen te maken over een lager inkomen. Ze zijn hun eigen baas.

Als het vermijden van de verwachtingen van anderen het doel is, kunnen we ook in Nederland een nieuw leven beginnen, toch? We kunnen een baan kiezen met een ander salaris of minder financiële onzekerheid, waarbij we onze vrijheid en autonomie behouden. Door dat salaris passen we ons uitgavenpatroon aan en krijgen we een andere levensstijl. Door onze (werk)omgeving en levensstijl te veranderen, zullen mensen die zich niet kunnen herkennen in deze nieuwe 'ik' vanzelf uit ons leven verdwijnen, samen met het gevoel van verplichting. Op die manier creëren we indirect een nieuwe omgeving met mensen die bij onze nieuwe identiteit passen. Waarom zouden we daarvoor naar het buitenland moeten verhuizen?

De leeftijd waarop mensen ervoor kiezen om naar het buitenland te vertrekken omdat ze ontevreden zijn over hun leven in Nederland, roept bij mij ook allerlei vragen op. Ze kiezen vaak voor gebieden waar weinig tot geen andere mensen te bekennen zijn. Hoelang kunnen ze dat fysiek volhouden? Ze zijn afhankelijk van een auto omdat er geen winkels en mensen op loopafstand zijn. Ze lijken te vergeten dat ze op een gegeven moment afhankelijk of kwetsbaar kunnen worden. Het vermijden van andermans verwachtingen heeft als prijs dat je onafhankelijk en zelfstandig moet blijven tot de dag van je dood. De onderlinge afhankelijkheid tussen mensen, die ook georganiseerd is in de samenleving, is een voorwaarde voor een 'zorgeloos' leven. Als we niet bereid zijn om met 'de mindere' genoegen te nemen, kunnen we ook niet profiteren van de voordelen die het met zich meebrengt.

Bovendien is het leven in Nederland of Europa absoluut niet gehaast. Voor echt gejaagd leven moeten we bijvoorbeeld in steden zoals in Azië of Amerika gaan wonen. Dan zouden we pas het verschil merken. Hier hebben we te maken met andere problemen die ons leven gehaast doen voelen. Het is onze eigen behoefte om invloed uit te oefenen op anderen. Daarnaast kunnen we ons in ons privéleven afvragen waarom we onze relaties steeds als sociale verplichting zien. Op het werk kunnen we ons afvragen waarom we niet aan de verwachtingen kunnen voldoen, bijvoorbeeld omdat we het werk zelf niet aankunnen, of omdat de omgeving meer van ons vraagt dan wat bij ons salaris of functie hoort.

We willen allemaal 'nemen' en lijken niet meer in staat te zijn om te 'geven', of we geven te veel terwijl anderen alleen maar 'nemen'. Hier begon alles mee. Dus dan maar verhuizen naar 'the middle of nowhere', waar we met niemand te maken krijgen?