Elke talent moet tellen

In de 'wachtruimte' van een kantoorgebouw zat ik te wachten om opgehaald te worden voor een afspraak. Het kantoorgebouw was aan de straatkant volledig beglaasd, van vloer tot plafond, waardoor ik elke voorbijganger goed kon zien, en zij mij ook. Terwijl ik ontspannen in een fauteuil zat, las ik op mijn mobiel een tekst door.

Iemand kwam erbij zitten. Ik tilde even mijn hoofd op en zag een jonge man. Hij vroeg meteen: 'Hoe gaat het met u?' Ik glimlachte en antwoordde: 'Goed, hoe gaat het met jou?' Hij legde uit dat hij een proefwerkdag had voor een nieuwe baan bij een telecombedrijf en dacht dat hij net zo goed binnen kon wachten. Het is belangrijk op te merken dat het kantoorgebouw waar ik zat niet van een telecombedrijf is. Ik vermoedde dat hij aangetrokken werd door mijn 'energie' en zonder nadenken het gebouw was binnengegaan. Het gebeurt vaker dat mensen naar me toe komen voor hulp als ik ergens op straat ben. Of kent hij mij ergens van? Leest hij toevallig mijn blogs?

Gedurende het gesprek bleek dat mijn inschatting over hem juist was. Hij is 25 jaar oud. Het eerste wat me opviel, was dat hij een bleek gezicht had. Voor deze afspraak had hij zich speciaal geschoren. Hij probeerde me uit te leggen wat zijn nieuwe baan inhield, maar het verhaal dat hij uit zijn hoofd had geleerd om zich te presenteren, kwam niet erg vloeiend over. Dit kwam waarschijnlijk doordat hij nog geen duidelijk beeld van het werk had en de informatie nog niet volledig van binnenuit had verwerkt. Om de sfeer wat ontspannender te maken, vertelde ik hem dat ik ook dezelfde telecomprovider heb. 'Het is vast een positief voorteken dat je mij hebt ontmoet,' voegde ik eraan toe. Hij lachte, en zijn hele gezicht lichtte meteen op.

Hij wil graag bij zijn nieuwe werkgever aan de slag vanwege de speelse inrichting van het kantoor, en omdat een vriend daar al werkt. Zijn huidige baan is tijdelijk. Hij wil daarmee stoppen vanwege de baas die een 'smeerlap' is, die zijn vrouwelijke collega slecht behandeld zou hebben. Hij herhaalde een paar keer dat ik dezelfde telecomprovider heb als het bedrijf waar hij zijn proefwerkdag draait, wellicht om zich zekerder te voelen. Hij zoekt een vaste baan om zijn eigen woonruimte te kunnen betalen, aangezien hij momenteel in begeleid wonen verblijft. Het vrijkomen van zijn plek zou ruimte bieden voor een nieuwe bewoner. Ik merkte op dat het momenteel lastig is om woonruimte te vinden, maar hij beweerde voorrang te kunnen krijgen met een urgentieverklaring. Tijdens ons korte gesprek onthulde hij dat hij transgender is en als pleegkind is opgegroeid. Zijn telefoon ging plotseling over, waarna hij nerveus snel vertrok zonder gedag te zeggen.

Deze jonge man lijkt ongetwijfeld een complexe achtergrond te hebben, anders zou hij niet in begeleid wonen verblijven. Zijn verlangen naar creatieve ruimte verklaart waarom de speelse inrichting op zijn nieuwe werkplek zo belangrijk voor hem is. Hij komt empathisch over, anders zou het hem niet raken hoe zijn collega behandeld is. Of hij nu een man is die zich vrouwelijk voelt of omgekeerd, is niet helemaal duidelijk. Zijn gezicht vertoont duidelijke mannelijke kenmerken. Mogelijk bedoelt hij dat hij een man is maar eigenschappen heeft die als vrouwelijk worden beschouwd, zoals empathie en creativiteit. Wat opmerkelijk is, is dat hij zo openhartig is tegenover een vreemde, zonder enige kennis over wie ik ben. Wellicht voelt hij zich meteen veilig bij mij. Het vermogen van gevoelsmensen om te voelen of iemand betrouwbaar is, speelt hierbij waarschijnlijk een rol. Soms lijken woorden overbodig, omdat mensen met woorden ook onwaarheden kunnen vertellen of zich anders kunnen voordoen dan ze werkelijk zijn.

Voor de duidelijkheid wil ik benadrukken dat deze jonge man eenvoudigweg een Hollandse achtergrond heeft. Het is helaas zo dat in Nederland veel mensen gediscrimineerd worden omdat ze niet voldoen aan de verwachtingen van bepaalde groepen, die ik hier als 'elite' omschrijf. Met 'elite' doel ik niet specifiek op politici, maar eerder op mensen die in hun eigen sociale kring leven en vasthouden aan hun eigen waarheid, zelfs als die niet overeenkomt met de werkelijkheid. Discriminatie kan vele vormen aannemen en is niet beperkt tot etnische afkomst. Het kan ook gerelateerd zijn aan persoonlijke eigenschappen zoals gevoeligheid en emoties, waarbij mensen soms als 'ziek' worden bestempeld, zelfs als hun reacties voortkomen uit situaties veroorzaakt door anderen; de 'elite' bijvoorbeeld.

Deze jongeman weet duidelijk goed te solliciteren naar de juiste baan die bij hem past. Hopelijk kan de werkgever door zijn onzekerheid heen kijken. Hij zal zich bezighouden met het oplossen van technische problemen met betrekking tot internet aan huis. Ik kan me goed voorstellen met welke uitdagingen hij te maken heeft. Zo'n monteur werkt vaak alleen en is in zijn eentje onderweg, terwijl hij met een klant tegelijk te maken heeft. Hierdoor worden negatieve externe prikkels tot een minimum beperkt. Met zijn inlevingsvermogen zou hij ongetwijfeld klantvriendelijk zijn en een uitstekende dienstverlener worden. Het oplossen van problemen lijkt in zijn aard te zitten. Hij is zich bewust van het feit dat als hij een baan vindt en verhuist, er ruimte vrijkomt bij de woonbegeleiding voor een andere hulpbehoevende persoon. Door lang genoeg in zijn vakgebied te werken, zal hij vanzelf beter worden. Ik hoop oprecht dat de werkgever hem een kans geeft. Dit zou een prachtig kerstcadeau voor hem zijn. Als toevallige voorbijganger kan ik hem slechts tijdelijk een boost geven voor zijn zelfvertrouwen. Het verkrijgen van een nieuwe vaste baan zou echter een levens veranderende ervaring voor hem zijn. Hierdoor kan hij zelfstandig een leven opbouwen in zijn eigen woonruimte met een baan, eindelijk volledig deelnemen aan de samenleving en vooruitkijken zonder in het verleden te blijven steken. Een verleden dat grotendeels is beïnvloed door onverstandige en onbekwame volwassenen.

Er zijn nog steeds beroepen waarbij je autonoom aan de slag kunt, ideaal voor mensen die liever rustig hun werk doen. Vroeger kozen velen voor het beroep van vrachtwagenchauffeur, maar tegenwoordig zie je dat velen de richting van taxichauffeur of rijinstructeur opgaan. Ook voor technische hulp aan huis merk ik dat er veel jonge mannen met een etnische achtergrond actief zijn. Ik moet zeggen dat hun dienstverlening er echt uitspringt. Ze zijn beleefd, behulpzaam en geduldig. Emotionele intelligentie is cruciaal voor de kwaliteit van de dienstverlening. De groepscultuur waarin velen met een etnische achtergrond zijn opgegroeid, maakt dat ze uitstekend kunnen omgaan met mensen, of klanten. Een ander populair beroep is ‘chatagent’. Bij het starten van een chat zie je meestal een voornaam. Echter, bij westerse namen twijfel ik soms of ik met een robot aan het chatten ben. Ze kunnen de juiste zinnen en woorden aanleren waarvoor ze zijn getraind, maar komen niet altijd menselijk over. Aan de andere kant weten mensen met namen als Ali, Mohammed of Zahra vaak wel dat menselijke gevoel over te brengen via het scherm. Dit gevoel is moeilijk te imiteren of uit te leggen; je voelt het of je voelt het niet. Wie heeft er immers zin om met een gevoelloze robot te praten? In ieder geval bespaar ik mezelf de moeite om met iemand te converseren die mij niet begrijpt.

In de toekomst zou kunstmatige intelligentie (AI) of innovatieve technologieën mogelijk de rol van menselijke intelligentie (I.Q.) ruimschoots kunnen overnemen. AI kan snel verbale uitingen verwerken of aanleren, en menselijk gedrag imiteren. De vraag die blijft, is hoelang het zal duren voordat AI op een natuurlijke manier emotionele intelligentie (E.Q.) en sociale intelligentie (S.Q.) kan begrijpen en toepassen. Het is essentieel om te benadrukken dat niet alleen de woorden, maar vooral de emoties die ermee gepaard gaan, een diepe impact hebben op mensen. Zelfs als AI in staat is stemmen nauwkeurig na te bootsen. Het zijn niet enkel de tonen van muziek, de beelden van een kunstwerk, of de bewegingen van een dans die indruk maken. Wat mensen werkelijk raakt, zijn de emoties die via deze kunstvormen worden overgebracht. Het begrijpen en authentiek reageren op menselijke gevoelens blijft een complex aspect van intelligentie dat een uitdaging kan vormen voor AI en technologische ontwikkelingen. Deze uitdaging is zelfs voor mensen zelf niet eenvoudig. Voor degenen die inherent niet in staat zijn emoties te voelen, kan AI-productie voldoende bevredigend zijn. Voor hen is enkel de uiterlijke schoonheid of 'technische' perfectie relevant die getoond wordt.

Volgens mij heeft het gebruik van computers mede negatieve invloed gehad op de basisvaardigheden van scholieren. Ons onderwijssysteem lijkt enkel individuen voort te brengen wiens denkwijze en leermethoden goed aansluiten bij de werking van computers en technologie. Dit kan echter problematisch zijn voor degenen wiens denkwijze meer gericht is op menselijke interactie en overdracht. Docenten of een onderwijsaanpak die gebrek aan empathie tonen, zouden zeker niet bijdragen aan effectief leren. Het is heel simpel: sommige scholieren en studenten willen eerst 'geraakt' worden voordat ze presteren.

Het behoud van zeldzame gaven en talenten is cruciaal voor toekomstige originaliteit en vooruitgang in Nederland. Wij hebben niet enkel ‘robots’ nodig in onze samenleving, die uiteindelijk uit mensen bestaat.