Afgelopen Bevrijdingsdag heeft de Duitse Bondskanselier een lezing gegeven. Een studente vertelde over haar ervaring met discriminatie in Duitsland. Toen werd mijn herinnering over Berlijn opgeroepen van ongeveer dertien jaar geleden.
Het was een december maand. Ik ging toen met mijn partner en zijn ouders op stedentrip in Berlijn. Op straat kreeg ik het gevoel dat er steeds naar mij gekeken werd. Het is waarschijnlijk een opvallende verschijning als een Aziaat vergezeld wordt door drie grote blanke personen. Ik werd zo vaak aangekeken dat ik aan de anderen vroeg: ‘Merken jullie ook dat er steeds naar ons gekeken wordt?’ Nee, ze hadden er niets van gemerkt. Toen dacht ik van: ‘Misschien hebben de inwoners daar weinig Aziaten of buitenlanders gezien.’ Ik zag er namelijk weinig tot geen mensen met zwart haar rondlopen gedurende mijn verblijf in Berlijn. Aan de andere kant ben ik zelf niet overtuigd van de door mezelf bedachte verklaring. In de winkels lagen er reisgidsen in alle talen, ook in het Japans, Chinees, Koreaans etc. Ze moesten wel veel Aziaten gezien hebben in deze stad vol met toeristen; alhoewel ik vaak niet voor een Chinees of Japanner word gezien. Op een gegeven moment gingen wij winkelen in het luxe warenhuis KaDeWe. Ik stond in de rij om het serviesgoed af te rekenen. De kassamedewerkster was best vriendelijk totdat ik aan de beurt kwam. Het leek alsof haar gezicht in één keer bevroor. Ze stond me te woord, duidelijk met tegenzin. Ik voelde me totaal niet welkom. Hebben de Berlijnse inwoners een aversie tegen mensen die van buitenaf komen? Of hebben ze aversie tegen Chinezen/Aziaten? Word ik daar soms gezien als een arme immigrant die niet hoort rond te lopen in hun stad? Ik ben in heel veel Europese steden geweest maar heb dat nog nooit meegemaakt. Ook niet in de Duitse steden of dorpen die ik bezocht heb.
Vijftien jaar geleden had ik een rondreis gemaakt door Thailand. Op straat werd ik steeds aangekeken door de Thaise bevolkingen. Er stopten telkens een ‘tuk tuk’ voor ons en men praatte in het Thais tegen mij. Ik antwoordde met gebaren dat ik hen niet kon verstaan. Die ‘tuk tuk’ bestuurders reden dan met een blik van ‘ongeloof’ of ‘wantrouwen’ weg. Ik kan me voorstellen dat ze dachten dat ik ook een Thai ben. Veel mensen hebben gezegd dat ik op een Thai, Filipijn, Indonesiër of een Surinamer lijk. Dat nastaren viel me vooral op toen ik geld vroeg van mijn partner om iets te kopen. Als we op reis waren dan ‘pinden’ we in een keer voor gezamenlijk gebruik. Het duurde altijd even om al die briefjes van Baht in Euro's om te rekenen. Op een gegeven moment zei ik tegen mijn partner: ‘Laten wij niet naast elkaar lopen, kijk of dat het verschil maakt.’ En inderdaad, toen wij achter elkaar liepen en wat afstand hielden, keek niemand meer naar mij. Als ik om me heen keek dan zag ik veel koppels zoals wij daar rondlopen: een blanke man en een vrouw met Thaise uiterlijk. Die bleef ik tegenkomen ongeacht waar ik was gedurende de drie weken durende reis. Later hoorde ik dat het heel normaal is dat westerse mannen een ‘gezelschapsdame’ voor zichzelf regelen gedurende hun verblijf in Thailand. Toen ging het belletje pas rinkelen bij mij. Ik werd al die tijd waarschijnlijk gezien als een Thaise gezelschapsdame naast mijn Hollandse partner. Vandaar al dat gestaard en die praatjes. De Thai hoopten via mij, hun ‘landgenoot’ geld te verdienen aan de westerlingen. Of werd er neergekeken op mij omdat ik een ‘gezelschapsdame’ ben in hun ogen? Het kon ook zijn dat ze tegen mij opkeken: Ik speel goed in op de vraag in toeristische sector. Met wat ik kan, draag ik bij aan de welvaart en economie van het land. Ik zelf zat in ieder geval niet op al die ongevraagde aandacht te wachten tijdens mijn vakantie.
Een keer in de zoveel tijd ga ik terug naar Hong Kong om mijn familie daar te bezoeken, vooral ook omdat ik af en toe de lokale keuken mis. Op een dag stond ik in de winkel bij een jonge verkoopster. Ik wisselde wat woorden uit met mijn partner in het Nederlands. Toen zei de verkoopster: ‘Wat spreek je goed Engels!’ Om haar niet in verlegenheid te brengen gaf ik haar maar een glimlach terug. Zij bleef me overspoelen met haar complimenten. Het leek statusverhogend te werken als je van buitenland komt of een westerse partner hebt. Een andere keer liep ik op de markt rond. Daar heb je vaak hele leuke ‘gadgets’ en ‘prullen’. Ik stond bij een kraampje en wilde afrekenen bij een vrouw. Die vrouw wees naar mijn partner die op een afstand stond te wachten, en vroeg: ‘Is hij je vriendje?’ Ik knikte. Toen zei ze: ‘Wat heb je goed gedaan! Nu heb je een paspoort en kan emigreren naar het buitenland.’ Ik was verontwaardigd en kon nog net de woorden inslikken die ik wilde zeggen. Het is niet leuk om gezien te worden als een persoon die iemand anders gebruikt om weg te komen van problemen. Ik zou dat nooit van mijn leven doen. Aan de andere kant is het natuurlijk makkelijk praten voor mij. Hoewel ik niet rijk ben en geen probleemloos leven heb gehad, heb ik nooit het echte harde leven hoeven mee te maken. Er zijn heel veel mensen die slechter hebben dan ik. Ik was al in het bezit van mijn Nederlandse paspoort, op het moment dat ik nog niet besefte wat dat precies betekent. De prijs daarvoor hebben mijn ouders moeten betalen. Zij hebben hun eigen levensgeluk opgeofferd in ruil voor onze toekomst. Het fenomeen emigratie is teveel geïdealiseerd. Het hebben van een Nederlands paspoort betekent niet dat je gelijk een goed en gelukkig leven leidt hier. Dat gaat pas komen mede na het veel incasseren, hard werken en verborgen verdriet van onze voorgaande generaties.
In het algemeen wordt de positieve discriminatie goed gepraat. Elke behandeling die voorkomt uit discriminatie oftewel vooroordelen, eveneens in positieve zin, kan ik niet waarderen. Want het zegt alsnog over hoe er naar je gekeken wordt. Door die bril zie je de overeenkomsten die je zelf graag wilt zien. Alles wat je niet herkent, wordt dan de verschillen. Volgens mij zijn het juist de verschillen die ons uniek maken. Daardoor kunnen we elkaar complementeren en samen een betere wereld creëren.
Reactie plaatsen
Reacties