We zouden om 12:30 elkaar treffen op een treinstation in Limburg. Uiteindelijk zagen wij elkaar om 13:50 pas. Mijn vriendin was in het totaal vijf uur onderweg. Ik was ook 1,5 uur later aangekomen, iedere vanuit een andere provincie. Een uitje dat ontspannende bedoeling heeft, begon met veel verrassingen en stress. Ons dagprogramma moest omgegooid worden dankzij Nederlandse Spoorwegen. Het eerste wat mijn vriendin zei na aankomst was: ‘Ik ga nooit meer met de trein. De volgende keer gewoon met de auto.’ Ik zei: ‘Welcome to the Netherlands!’
Voor haar twee-weken verblijf in Nederland moet mijn vriendin al meerdere keren geconfronteerd worden met de problemen van Nederlandse Spoorwegen. Volgens mij zijn er structureel veel interne problemen daar. Wekelijks heb ik te maken met vertragingen, omleidingen etc. etc. Nu sluit NS ook nog aan bij het populaire onderwerp: personeelstekort. In Nederland zijn we erg goed in het afschuiven van problemen en ze op een hoop vegen. Dan krijgt het probleem namelijk een oorzaak dat gerechtvaardigd kan worden. Want ‘wij kunnen er zelf ook niets aan doen.’ Politici worden dan vervolgens het mikpunt en krijgen overal de schuld van, totdat ze niet meer kunnen volhouden; sommigen maken netjes een termijn af. Een nieuwe generatie goedmoedige en welwillende mensen dienen vanzelf weer aan. Hier is duidelijk een patroon aanwezig: Wij willen de zeggenschap hebben maar kunnen de verantwoordelijkheid niet dragen. Daarna worden de overheid en de politiek verantwoordelijk gesteld voor de onkunde die aanwezig is in het land. Dit is de democratie die wij met z’n allen aan het vormgeven zijn.
Ook hier zien wij opnieuw een tendens van Nederland terug: problemen worden alleen telkens verslechterd maar niet verbeterd. Ik weet het nog heel goed: toen ik net afgestudeerd was had ik een baan in Amsterdam gevonden. Het eerste probleem dat opdook was: ik kon geen betaalbare woonruimte vinden in Amsterdam. Daarna kwam een ander probleem tevoorschijn: ik kwam iedere keer ’s morgens te laat op werk of ’s avonds heel laat thuis, en jawel, door Nederlandse Spoorwegen. Nu, meer dan twintig jaar later, zijn de problemen alleen maar verergerd. Die heersen nu in het hele land. Ik als burger en consument moest toen zelf het probleem oplossen door van baan te veranderen en naar een andere stad te verhuizen.
Ik weet niet of het algemeen bekend is in Nederland: het reizen met openbaar vervoer hier is duur vergeleken met heel veel andere landen. Een van de verklaringen daarvoor kan zijn: Na de overheveling van deze publieke taak naar particuliere sector decennia geleden, functioneert de interne organisatie van die bedrijven nog steeds niet optimaal. Als publieke dienstverlener konden ze eindeloos beroep doen op de staatskas zonder de bedrijfsvoering hoeven te verbeteren. Na 'privatisering' zijn ze ongeveer op dezelfde voet verdergegaan. De oplopende kosten worden uiteraard doorberekend aan de consument. Op zich is dit normaal in de commerciële wereld. Enige wat niet kloppend is: NS heeft het monopolie. Dit betekent dat de consument geen andere keuze heeft dan de dienstverlening beneden de maat te accepteren. Wij hebben slechts twee opties: de problemen slikken en hoge tarieven blijven betalen; of een auto kopen.
Het openbaar vervoer heeft vaak een monopolistische positie bijna overal op de wereld. Waarom staat de reputatie van Nederlands openbaar vervoer minder goed voor? Wij moeten veel geld betalen voor de storingen en onverwachte gebeurtenissen. Wij volgen waarschijnlijk te graag de voetstappen van Amerika. Toen mijn Amerikaans zusje nog een tiener was, zei ze een keer tegen mij: 'In US, the public transport is only for poor people.’ Kijk, als volwassene gaat ze nu zulke uitspraak natuurlijk niet doen. Een kind of tiener geeft wel heel eerlijk haar wereldbeeld weer. Wilt Nederland hetzelfde doel najagen? Dat er een samenleving ontstaat voor twee groepen: rijken en armen. Ik hoop eigenlijk dat het openbaar vervoer hier inderdaad ook voor de armen zijn. Dan zouden de tarieven misschien lager worden. Veel mensen leven nog steeds in de bubbel van vijftig jaar geleden, zo van: mensen kunnen altijd de fiets pakken. De meeste mensen in mijn omgeving maken nooit gebruik van het openbaar vervoer omdat ze een auto kunnen veroorloven. Wie gaat de problemen van NS accepteren als er geld is om een auto te kopen? Dit terwijl wij al jaren roepen over het verminderen van CO2 uitstoot. Ja zoals altijd zijn we graag op het pratende niveau bezig. Bij mij speelt de gedachte om een auto aan te schaffen regelmatig op. Om die verleiding zo veel mogelijk te weerstaan maak ik strategische keuze voor wonen en werken. Ik 'financier' die openbaarvervoerbedrijven, betaal de fiscus en moet ook nog oplossingen bedenken om mijn leven om die systemen heen te organiseren. Dit is toch te zot voor woorden?
We kunnen echter wel zien dat Nederlandse Spoorwegen tot de commerciële sector behoort. Onze dure kaartjes gaan naar de splinternieuwe stations die pico bello eruitzien. Ik moet zeggen dat de rijtuigen in Nederland ook erg netjes ogen vergeleken met die van veel Europese steden. Waarom wil NS wel voor een mooi imago zorgen naar buiten toe maar niet werken aan het degelijk functioneren binnen het bedrijf? Zijn we zo oppervlakkig geworden in Nederland? Een ding doet NS zeker heel goed: de snelle restitutie. Ik begrijp nog steeds niet waarom ze veel aandacht besteden aan het teruggeven van geld na incidenten, maar niet aan het verbeteren van dienstverlening vooraf. De enige wens van consumenten is gebruik maken van de dienst wanneer het ze uitkomt zonder de last hoeven te ervaren. Als de klanten tevreden zijn of beloften nagekomen worden, dan is er ook geen restitutie nodig toch? Misschien kunnen jullie als lezer de logica beter snappen: Waarom moet NS eerst problemen laten ontstaan, en het geschade vertrouwen achteraf repareren met geld? Is dit de bijwerking van een kapitalistische maatschappij? Of weet men niet dat het gevoel van vertrouwen niet om te kopen is met geld?
Als de openbaarvervoerbedrijven op deze manier verder gaan, dan zetten ze hun negatieve bijdrage voort aan zowel de globale als maatschappelijke problemen. Ze katalyseren de ontwikkeling waarbij iedereen over een eigen auto wilt beschikken en daar gebruik van maakt. Zo heeft Nederland een instrument minder om de klimaatdoelen te behalen. Met het rijden in het grote aantal elektrische auto's zijn we nog steeds bezig de bronnen van de essentiële grondstoffen uit te putten. Door de hoge tarieven wordt het openbaar vervoer ontoegankelijk voor mensen en gezinnen die het echt nodig hebben. Daarmee wordt de bewegingsvrijheid van sommige mensen ontnomen die al weinig keuze hebben in de leefomgeving waar ze terecht zijn gekomen. Mobiliteit bepaalt mede of een persoon meer kan zien en ontwikkelen, buiten de reguliere omgeving waar ze dagelijks in moeten vertoeven.
Een wel of niet optimaal functionerende organisatie met monopolistische positie, heeft de macht om de wereld, een land en het leven van mensen, maken of breken.
Reactie plaatsen
Reacties