Ik stond in de wachtrij bij een fastfoodrestaurant en zag de eigenaar, eigenares en de manager druk in de weer in de keuken. De rollen die ze hebben maakte ik op op basis van hun kleding en/of uniform. Dat beeld bevestigde dat Nederland met personeelstekort te kampen heeft.
In de sector Midden- en Kleinbedrijf kan het probleem enigszins opgelost worden door zelf harder te werken. Die eigenaren zijn ondernemers. Vaak zijn ze ook van laag af aan begonnen. Daarom kennen ze de activiteiten van hun bedrijf tot in de details. Neem die fastfoodrestaurant als voorbeeld; de eigenaar, eigenares en de leidinggevende kunnen inspringen op iedere willekeurig moment van de dag, in de keuken of aan de kassa. Op een andere vestiging zie ik de eigenares regelmatig het schoonmaakwerk doen in de zaak. Haar personeel zou vast extra hun best doen omdat de baas zich gedraagt als hun gelijkwaardige.
Bij grote bedrijven of organisaties krijgt de kwestie personeelstekort een sneeuwbaleffect. Als er handjes tekortkomen moeten de andere medewerkers in het team extra hard werken. De leidinggevenden gaan alleen strakker aansturen of extra personeel werven om hetzelfde resultaat te behalen. Als de werkdruk te hoog wordt dan worden mensen ziek. De leidinggevenden kunnen slechts op dezelfde manier hetzelfde probleem blijven aanpakken. Het probleem wordt vervolgens telkens groter. Behalve ziekteverzuim, personeelstekort worden de klanten of cliënten ook nog de dupe door de kwaliteit van dienstverlening. Nieuwe medewerkers, vervangers, wijziging in takenverdeling of veranderingen kunnen allemaal leiden tot mindere kwaliteit. Er volgen klachten en negatieve publiciteit waardoor er nog meer personeel aangetrokken moet worden. Met het personeel van de extra opgerichte afdelingen voor 'toeslagenaffaire' bijvoorbeeld, zou vele andere openstaande vacatures kunnen vullen buiten de publieke sector. In dit geval heeft overheid de ontwikkeling van personeelstekort in de markt versneld. Anders dan bij de MKB, kennen de leidinggevenden, managers en directeuren van grote bedrijven en organisaties het werk niet van hun personeel. Zij kunnen en willen ook niet ergens inspringen wanneer er sprake is van nood. Door alleen toe te kijken aan de zijlijn draagt het management niet bepaald positief bij aan de motivatie van het personeel; hoe de werksfeer wordt kunnen wij ons allemaal wel erbij voorstellen.
De overheidscampagne leven lang ontwikkelen heeft haar succes niet kunnen boeken vóór de kwestie personeelstekort opkomt. Anders hebben wij waarschijnlijk nu al de vacatures kunnen vervullen door een verschuiving in de werkzame beroepsbevolking. Er zou namelijk ruimte moeten vrijkomen voor mensen die grotere afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Trouwens, ik snapte die campagne ook niet echt: waarom hoeven alleen de werknemers leven lang te ontwikkelen, en de werkgevers niet? Ontwikkelde of nog te ontwikkelen werknemers kunnen toch nergens terecht als ze niet gezien en gewaardeerd worden door de potentiële, maar niet ontwikkelde werkgevers?
Persoonlijk ben ik niet helemaal eens met het positieve nieuws dat er meer vacatures zijn dan werkzoekenden, en daarom goed gaat met de Nederlandse Economie. Ten eerste, iemand wordt alleen als werkloos geregistreerd als hij of zij zich opgeeft als werkzoekende. Ten tweede, volgens mij speelt het personeelstekort alleen binnen een bepaald segment in de arbeidsmarkt. In het algemeen staan Nederlanders bekend als goede spaarders. Ik zie om me heen maar hoor ook verhalen van mensen die een pauze ingelast hebben in hun werkend leven. Ze kiezen er bewust voor om niet te werken en van hun eigen spaargeld of vermogen te leven. Mensen die ziek zijn, die wel of geen uitkering ontvangen, worden ook niet geregistreerd als werkzoekende. Ik denk niet dat het iets is om trots op te zijn als er veel zieken en zwakken zijn in het land die niet kunnen werken, en daarom we de vacatures niet vervuld krijgen. Anders dan wat in het nieuws verteld wordt, is de kwestie personeelstekort mede veroorzaakt door mensen die niet hoeven te werken voor geld, en die niet kunnen werken volgens de standaard van de werkgevers. Daarnaast zou het personeelstekort ook komen door een groep mensen die niet voor een baas wil werken.
Een van de redenen waarom de reguliere vacatures niet vervuld kunnen worden: er is een andere trend ontstaan. Veel mensen willen niet voor een baas werken. Ze willen liever als een ZZP'er ingezet worden, voor het geld maar vooral voor de autonomie. Kijk maar naar de ontwikkeling in de sector Zorg, Welzijn en Onderwijs. Sommige ZZP’ers hebben geen regelmatige inkomsten. Ze staan echter niet ingeschreven als werkzoekende als zij tijdelijk geen opdracht hebben. Zij doen geen beroep op sociale voorzieningen terwijl ze geen riant inkomen hebben. Ondanks dat willen ze niet voor de reguliere vacatures gaan. Voor de langdurig niet op te vullen vacatures zijn de werkgevers bereid extra te betalen voor een externe kracht. Het personeelstekort door ziekteverzuim wordt ook gauw opgelost door een ZZP’er in te zetten. Die soort zelfstandigen hebben vaak geen plan om uit te groeien tot een werkgever met personeel in dienst. Anders dan andere zelfstandige ondernemers dragen die ZZP’ers minder bij aan de economische groei in de toekomst. In de tegenwoordige tijd kunnen ze echter profiteren van het fenomeen personeelstekort. Mijn vraag is ook: gaat een tijdelijk dienstverband bij wisselende werkgevers de kwaliteit helpen van de dienstverlening in sectoren die over mensenwerk gaan?
Zoals wat Nederland altijd gedaan heeft, wil zij graag het probleem personeelstekort oplossen met arbeidsmigratie. Dat wij geen jongeren uit probleemwijken in EU moeten halen is denk ik wel duidelijk voor iedereen. Wij hebben hier zelf genoeg problemen onder de jongeren die wij moeten zien aan te pakken. Arbeidsmigranten die al wat te bieden hebben en tijdelijk hier verblijven zijn eventueel welkom; met de voorwaarden dat ze geen beroep hoeven te doen op onze sociale voorzieningen, onze woningen, onze zorg etc. Alle niet-Nederlanders, arbeidsmigranten of asielzoekers, die ons extra kunnen belasten bovenop de crisissen die wij al hebben in Nederland, maken geen deel uit van de oplossingen. Want een oplossing die tot meer problemen leidt kunnen wij nu echt even niet erbij hebben.
Wij zouden op de Nederlanders kunnen richten die niet hoeven of willen werken, die niet kunnen werken, en die niet voor een baas willen werken. Niet dat wij die mensen moeten straffen of aanpakken, maar de belemmeringen wegnemen waardoor die mensen toch de reguliere arbeidsmarkt op willen en kunnen gaan. Alle geopperde adviezen, ook het bieden van goedkope kinderopvang, kunnen maar een deel van het probleem oplossen. Het is goed om even na te gaan waarom mensen niet willen werken voor meer geld. Of waarom willen sommigen liever ZZP’er worden ondanks de inkomensonzekerheid? En, waarom willen sommigen niet meer uren gaan werken ondanks dat ze een laag inkomen hebben? Ik denk dat hier een belangrijke taak ligt voor de werkgevers. Geld is eenmaal niet meer de motivator om te werken voor veel Nederlanders. Mensen zijn verder ontwikkeld in hun behoeften maar de werkgevers blijkbaar nog niet. Velen van hen weten tot nu toe alleen met financiële prikkels te werken. Zulke stimulans heeft vaak geen duurzaam effect. De meesten van ons hebben geen eindeloze honger voor materieel gewin zodra een bepaald niveau van zekerheid en stabiliteit in het leven is bereikt. De werkgevers horen waarschijnlijk tot de groep die nog denkt dat geld alles is. Geld zou het machtigste middel zijn om mensen te kopen en voor ze te laten werken.
Uiteindelijk betekent het personeelstekort op de arbeidsmarkt slechts het volgende: minder consumeren, minder uitbesteden en zelf meer doen. Als dat kan leiden tot noodzaak in efficiëntieverbetering van de bedrijfsvoering of meer betrokkenheid bij je familie, vrienden, buren, collega’s, oftewel dichter bij je medemensen te staan, dan hoeft dat geen groot probleem te zijn. Als wij niet meer voor het, of meer salaris werken, wel meer omkijken naar de mensen om ons heen en beter zorgen voor onszelf, dan dragen wij ook positief bij aan bijvoorbeeld de stijgende vraag in sector Zorg en Welzijn, of de te maken kosten in het land. Alles mag, zolang wij de wet niet overtreden, en zolang wij geen beroep hoeven te doen op de uitkeringen of staatskas.
Tenslotte, als Nederland minder kosten of uitgaven heeft, dan hoeft zij niet meer achter de economische groei aan te rennen. Wij kunnen dan toch alsnog in welvaart blijven leven? De landen die graag ‘racen’ voor hun economie moeten wij gewoon negeren.
Reactie plaatsen
Reacties