Authenticiteit is een modewoord geworden alsof die nooit belangrijk is geweest in de ogen van Nederlanders. Wellicht is die eigenschap zeldzamer geworden, daarom besteden wij nu wat meer aandacht daaraan.
Ik heb altijd al het idee gehad dat de mensen in Nederland erg veel waarde hechten aan ‘jezelf zijn’ en dat de anderen vooral zichzelf moeten zijn; tot aan de extremen toe. Wij accepteren de onmogelijke, zelfs wanneer wij zelf respectloos behandeld worden. Zolang de anderen maar ‘authentiek’ bezig zijn. Wij kunnen vooral de ongewenste verbale uitingen goed tolereren. Alles wat wij van de buitenkant kunnen zien, zoals gedrag, zichtbare gehandicapt, uiterlijk die niet aan schoonheidsbeelden voldoet etc., lijken wij goed te kunnen dulden. Ik vraag me vaker af of dat door empathie komt, of juist omdat men wil doen wat hoort en wat juist is. Vergeleken met heel veel andere landen, doen wij hier minder aan het verdoezelen van ons uiterlijk, zoals Aziaten die graag transformerende make-up technieken toepassen om het gezicht mooier te doen lijken; Amerikanen die graag cosmetische operatie ondergaan voor een perfecter lichaam of uiterlijk. Wij hebben hier ook veel minder mannen die keurig afgetraind lichaam hebben zoals we die kennen in New York of California. Sommige van ons doen nog wel aan het verven van ons haar of het bewerken van video’s of foto’s voordat we iets publiceren op de sociale media. Maar daar blijft het dan ook bij.
In het algemeen vind ik Nederlanders best authentiek. Ook al worden er soms aanstootgevende woorden geuit of negatieve gedragingen getoond, komen ze tenminste gewoon van binnenuit. Het is ‘wat you see is what you get’. Misschien daarom kunnen wij deze vorm van authenticiteit accepteren. Want alles is beter dan een ‘Engelen’ buitenkant met een ‘Duivelse’ binnenkant. Wij kunnen in ieder geval vertrouwen op wat wij te zien krijgen, en nemen de ongewenste voor lief. Zolang alles maar zichtbaar en duidelijk is.
Daartegenover, worden non-verbale uitingen en ‘non-actie’ gauw als bedreigend of negatief ervaren. Als coach krijg ik talloze mensen op gesprek, die gestuurd zijn door hun leidinggevenden. Die mensen moeten veranderen of zich verbeteren. Ze krijgen allerlei negatieve etiketten opgeplakt alsof ze niet deugen. De ‘pratende’ leidinggevenden willen dat hun medewerkers stoppen met denken en voelen, en bovenal doen wat zij zeggen. Waarom wordt de authentieke agressiviteit of respectloosheid gewaardeerd, en niet de authentieke bedachtzaamheid en inlevingsvermogen? Dit is tot op heden nog steeds een raadsel voor mij.
Dat er beter omgegaan wordt met de ‘echtheid’ die met uiterlijke kenmerken te maken heeft, kan ik gedeeltelijk verklaren. Ik denk omdat we niet onaardig gevonden willen worden. Als we onaardig doen tegen een persoon met zichtbare gehandicapt of ze ‘afkeuren’, kunnen alle omstanders dat zien en ons veroordelen. In gevallen over iets wat verborgen zit, dan kunnen we minder bewust of zorgvuldig mee omgaan. In die situaties komt de ware aard van mensen naar boven. Een persoon die empathisch is zou niet alleen correct handelen bij mensen die een ander uiterlijk heeft. Zonder observeerbare feiten kunnen de omstanders namelijk toch geen harde conclusie meer trekken. In hoeverre zijn wij zelf ‘echt’? Zijn wij daadwerkelijk in staat de ‘echtheid’ van anderen te zien en aan te nemen?
Met simpele experimenten kunnen wij al zien of een persoon met authenticiteit kan omgaan. Als iemand naar je vraagt: hoe gaat het? Ga eens dieper op in met een negatief persoonlijk verhaal. Je zal zien dat men vaak eromheen draait, of hou het gesprek graag op de oppervlakte. Het feit dat de politieke voorkeur vaak niet gedeeld wordt met de anderen, zegt al dat wij onze gedachten of ideeën liever verborgen houden voor de buitenwereld. Omdat wij niet willen dat er over ons geoordeeld wordt.
Ik kan me nog goed herinneren over een discussie die ik gehad heb met een leidinggevende. Ik vertel dat ik niet altijd hetzelfde gedrag vertoon in verschillende situaties of posities. Die leidinggevende vindt dat dat niet kan. Iedereen zou overal hetzelfde moeten zijn. Voor die persoon is ‘iedereen overal hetzelfde moet zijn’ de definitie van ‘echt’ zijn. Ik vraag me nog steeds af in welke 'wereld' die persoon geleefd heeft. Of moet de omgeving van die persoon dusdanig statisch zijn dat die steeds hetzelfde mag doen.
In welke situatie wordt in het bijzonder geadviseerd om jezelf te zijn? Op de sollicitaties. Voor de groepen die ik coach over het voeren van sollicitatiegesprekken heb ik mijn bevindingen kunnen delen na allerlei experimenten. Mijn conclusie is dat het advies ‘jezelf zijn’ niet in alle gevallen van toepassing is. Of dat werkt is totaal afhankelijk van wat die persoon aan de andere kant van de tafel vindt, over ‘jezelf zijn’. Kan hij of zij jouw ‘echtheid’ accepteren? Vanuit welke bril wordt er naar jou gekeken? Als authenticiteit in z’n totaliteit gewaardeerd wordt, dan zou er geen discriminatie zijn op de arbeidsmarkt. Iets wat je van geboorte meegekregen heb zoals je achternaam of huidskleur komt al als het eerste obstakel op. Laat staan de persoonskenmerken, of hoe je bent als persoon. Mogelijke discriminatie op uiterlijke kenmerken kunnen wij nog concreet aanwijzen. Met de afwijzingen op basis van persoonskenmerken, die niet eens openlijk teruggegeven worden, kunnen we nergens ons recht halen. Zoals ik hierboven geschetst heb, worden de ‘Hollanders’ ook regelmatig gediscrimineerd in Nederland.
Wanneer je afgewezen wordt na jezelf te zijn geweest op een sollicitatiegesprek, zegt alleen dat je als mens in feite niet deugt. Je zelfvertrouwen gaat daardoor een flinke deuk oplopen. Als coach laat ik daarom het onzinnige advies zoals ‘jezelf zijn’ buiten beschouwing. Het gaat hoe dan ook om de persoon die kiest en beslist, of die zelf oog heeft voor de kandidaten. Kan die persoon door alles heen kijken en de juiste kandidaat selecteren? Ik snap overigens niet waarom de kandidaten diegene zijn die zichzelf moeten verkopen. Het is juist in het belang van de werkgevers dat ze de beste mensen binnenhalen voor hun organisaties. Zij zouden alles uit de kast moeten halen om hun kandidaten grondig te leren kennen of de 'echtheid' te detecteren; zodat de potentiëlen altijd gezien worden. Wat is erger dan wanneer je concurrenten de beste kandidaten weten uit te pikken terwijl je ze zelf hebt laten gaan? In Nederland kunnen de overheidsinstanties bijvoorbeeld een 'monopolie' hebben, toch moet het land zijn concurrentiepositie zien te behouden als hij wil meedoen op Europees en mondiaal niveau. Wat als Nederland middelmatige ambtenaren in dienst heeft terwijl er slechts 'toppers' werken bij de overheidsinstanties in andere landen?
Moeten wij dan onszelf zijn? Wanneer ben je echt authentiek? Zichtbare uiterlijke ‘echtheid’ is makkelijker te zien en te beoordelen. Hoe zit het met de ‘echtheid’ die op persoonlijkheidsniveau speelt? Authentiek zijn heeft immers niet enkel met je gedrag, of wat je laat zien, te maken. Het is in hoeverre je gedrag ondersteund wordt door je diepste overtuigingen. Dan pas kom je binnen bij mensen. Overtuigingen worden gevormd door de gebeurtenissen en ervaringen in het leven. Om die reden hoeft authenticiteit niet altijd positief te zijn. De relschoppers en criminelen zijn vast en zeker ook authentieke mensen. De meeste politici zijn authentiek ondanks hun soms extreme of ondoordachte standpunten. Ze doen namelijk waar ze zelf achterstaan, vanuit hun welgemeende overtuigingen.
Het woord authenticiteit wordt tot nu toe nog met de positieve geassocieerd. Als wij echt de authentieke kant van onszelf koesteren, dan moeten wij ook die van een andere, die niet bij onze eigen waarden passen, verdragen. Een ander beter alternatief is: we kunnen onze eigen overtuigingen veranderen. Daarbij horend gedrag volgt vanzelf. Op die manier kunnen wij de ‘authenticiteit’ alsnog een positieve betekenis geven, met z'n allen.
Reactie plaatsen
Reacties