Eindelijk is de naam van de beoogde premier bekend. De eerste reacties van mensen over hem voelden niet helemaal authentiek aan. In de dagen erna hoorde ik mensen uitspraken doen die waarschijnlijk meer hun echte oordeel bevatten. Deze komen ook overeen met de indruk die ik van de nieuwe premier heb.
Ik vind het verrassend dat we nu een premier krijgen zonder politieke ervaring. Bovendien is hij relatief ouder dan de leiders die ik zelf in Nederland heb meegemaakt. Op mijn werk kom ik te vaak jonge leidinggevenden tegen die weinig verstand van zaken hebben. Ik vraag me dan af op basis waarvan zij zijn geselecteerd om leiding te geven aan anderen. Eigenlijk vind ik dat politieke ervaring op een ministerspost overschat wordt. Wat houdt politiek in? Het lastigste lijkt me het voeren van debatten. Verder draait het vooral om extern gerichte gedragingen zoals politiek correcte uitspraken doen en een degelijk publiek optreden. Discussies voeren gebeurt meestal vanuit het eigen perspectief. Je moet vooral een dikke huid hebben. Voor leidinggeven binnen een organisatie moet je veel meer kunnen, zowel op het gebied van kennis als vaardigheden. In ieder geval toont deze keuze aan dat de huidige coalitiepartijen echt buiten de gebaande paden durven treden. Het is eigenlijk geen gek idee dat een topambtenaar minister of premier wordt. Een bijkomend voordeel is dat als bestuurders van laag af aan zijn begonnen, zij wellicht de medewerkers en de samenleving beter begrijpen.
Het is opvallend dat in de nieuwsberichten en op tv vaak oudere foto’s van meneer Schoof worden getoond. Hebben mensen moeite met zijn leeftijd of uiterlijk? Door mijn achtergrond heb ik geleerd respect te hebben voor ouderen, omdat zij doorgaans meer wijsheid hebben door hun extra levenservaring en werkervaring. In mijn jongere jaren werkte dit vooroordeel echter tegen mij. In Nederland ontdekte ik dat oudere mensen niet per se slimmer of wijzer hoeven te zijn. Dit kunnen we ook constateren in de media, bijvoorbeeld bij de oudere presidenten in de VS.
Ik ben natuurlijk onder de indruk van het cv van de beoogde premier. Hij heeft zeker een indrukwekkende staat van dienst en is begonnen als beleidsmedewerker. Terwijl iedereen zich op zijn titels focust, probeer ik uit zijn cv af te leiden wat voor persoon meneer Schoof is. In zijn totaliteit trek ik de conclusie dat hij een masculiene man is. Het is niet voor niets dat hij afstudeerde in Planologie. Waarschijnlijk is hij technisch en analytisch ingesteld. Zijn carrière begon bij de overheid, zoals bij veel hoogopgeleiden; opvallend genoeg in een ‘softere’ richting, namelijk het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Mogelijk heeft hij daar feminiene eigenschappen ontwikkeld gezien de werkomgeving. Zijn carrière verliep niet altijd soepel totdat hij de overstap maakte naar een meer masculien ministerie: Justitie en Veiligheid. In deze werkomgeving, die gericht is op actie en crisisaanpak en waar gedisciplineerde eenheden en hiërarchie een grote rol spelen, floreert hij als persoon.
Omdat de feminiene eigenschappen aangeleerd gedrag zijn, heeft de beoogde premier deze nooit volledig geïntegreerd in zijn persoonlijkheid. Hij gebruikt ze instrumenteel in zijn positie en omgang met mensen. Op de werkvloer zijn roddels en achterklap onvermijdelijk. De bijnamen 'Dick Donder', 'Tricky Dick' en 'Lachende moordenaar' geven een indruk van hoe zijn medewerkers en omgeving hem hebben ervaren. Deze bijnamen suggereren dat meneer Schoof onvoorspelbaar gedrag vertoont in negatieve zin, namelijk: wat hij laat zien komt niet overeen met de verwachtingen die hij in eerste instantie heeft gewekt.
Op institutioneel niveau hebben leiders een machtspositie die medewerkers afschrikt, aangezien deze medewerkers geen zeggenschap hebben om een leidinggevende weg te sturen. Als premier is meneer Schoof echter het mikpunt van media en de Tweede Kamer, waar voldoende tegenmachten aanwezig zijn. Daarnaast moet hij binnen het kabinet samenwerken met bewindslieden over wie hij geen hiërarchische leiding heeft. Het is essentieel om met hen op één lijn te komen en gezamenlijk tot oplossingen te komen. Ik verwacht dat de aanstaande bewindslieden autonome en eigenzinnige typen zijn, gezien de diversiteit van de vier verschillende partijen binnen de coalitie. Bovendien zouden er bewindslieden zijn die niet uit de politiek komen. Zonder het vermogen van de premier om mensen met elkaar te verbinden, kan dit leiden tot minstens twee tot zes verschillende facties, wat kan resulteren in een instabiele bestuurscultuur.
Onze beoogde premier is een ervaren topambtenaar. Ik vraag me daarom ook af in hoeverre hij nog dicht bij de samenleving en gewone mensen staat. Hij heeft de laatste jaren voornamelijk gewerkt in een handhavende omgeving, waar een repressieve aanpak centraal stond. Kan hij effectief functioneren in situaties waar een crisisaanpak niet altijd gewenst is? Zonder twijfel is hij daadkrachtig en pragmatisch, vooral gezien de masculiene werkomgeving waarin hij opereert. Het ministerie van Justitie en Veiligheid staat helaas niet bepaald bekend om hun visie of strategische aanpak. Een premier moet echter over een breed repertoire beschikken. Hij moet het grootste deel van de tijd verbindend en strategisch optreden, maar ook in staat zijn om bij crises besluitvaardig en doelgericht te sturen. We leven in een nog vreedzaam Europa, waar oorlog niet de norm is. Het is belangrijk dat we niets doen wat tot een crisis of oorlog kan leiden.
Het is anders dan twintig jaar geleden. Er wordt nu veel verwacht van een premier, en meneer Schoof zal nog veel moeten bijleren in deze nieuwe positie. Eén ding kan ik met zekerheid zeggen: meneer Schoof heeft altijd de lat hoog gelegd voor zichzelf en toont lef door uitdagingen aan te gaan. Hij is zeker een persoon die verantwoordelijkheid neemt en het juiste en beste wil doen. Deze positieve eigenschappen ontbreken nog bij veel Nederlanders. Premier zijn is een 'once-in-a-lifetime experience', en ik kan me voorstellen dat dit op de 'bucketlist' van veel mensen staat. Ik ben ervan overtuigd dat alles mogelijk is met een flexibele brein en bruisende energie. Het gaat er niet om of iemand wel of niet in een positie kan functioneren, maar hoe lang iemand nodig heeft om iets te leren, en hoeveel die persoon daarvoor over heeft.
Ondanks alles is er zeker geen betere kandidaat dan meneer Schoof. Alle kandidaten zijn per definitie premier-in-wording, omdat dit een functie is waarin je nergens precies dezelfde taken en verantwoordelijkheden kunt hebben. Sterker nog, voor alle hoge functies is het belangrijk dat men voortdurend in een lerende modus zit, omdat zij het lot van talloze mensen in hun handen hebben. Hoeveel leiders weten alle leerervaringen te verzamelen en om te zetten in verbeteringen van zichzelf in de praktijk? En de kernvraag blijft: wat heeft een land en de inwoners nodig om de beste versie van zichzelf te worden? Er zijn genoeg mensen wiens hoofd en gevoel niet congruent zijn. Zij weten zelf niet eens wie en wat ze echt nodig hebben, terwijl ze anderen graag vertellen hoe zij moeten handelen. Als leiders zelf ook geen idee hebben en zich laten vormen door de massa, dan is het logisch dat er chaos ontstaat op het werk en in de samenleving. Wanneer we gewend zijn te overleven, zou de chaos in eerste instantie niet eens voelbaar zijn totdat er ernstige incidenten plaatsvinden, zoals de misstanden over onveilige werkomgeving tot recentelijk: een kind dat zwaargewond in het ziekenhuis ligt door mishandelingen van pleegouders, nalatige instanties en harteloze omstanders. De consequenties van slecht leiderschap worden simpelweg niet serieus genomen, terwijl ze duidelijk zichtbaar zijn.
Alle uitdagingen die we in het leven tegenkomen, ook professioneel, bereiden ons voor op hogere doelen, volgende stappen of missies die we in ons leven hebben. Ik geloof dat alles wat we meemaken in het leven ergens toe dient. Als leider kun je nooit door iedereen erkend worden wat betreft de beslissingen die je neemt. Maar als de tekortkomingen op gedragsniveau liggen, dan is er sprake van een 'low-level mistake'. Dergelijke fouten behoren niet gemaakt te worden door een leider. In het algemeen zie ik echter het volgende gebeuren: een overwegend masculiene aanpak veroorzaakt een crisis, wat vervolgens de indruk wekt dat alleen een masculiene oplossing geschikt is.
Denk maar aan de oorlogen die momenteel plaatsvinden en de rol van alle leiders wereldwijd.
Reactie plaatsen
Reacties